TẢN MẠN XUNG QUANH CUỘC CHIẾN Ở VIỆT NAM


(Chiến Tranh Nh́n Từ Một Phía :  Phía Của Không Phía)

 

 

Điểm qua cuộc tranh luận về “Gọi tên ǵ cho cuộc chiến” ở trên Talawas, tôi rất lấy làm lạ là tất cả những người tham dự chỉ bàn đến một yếu tố: chủ thuyết chính trị, lư tưởng thế tục (political, secular ideology) trong cuộc chiến, trong khi thực chất của cuộc chiến 20 năm hậu-Genève, 1955-1975, chính là do sự can thiệp của Mỹ vào Việt Nam với sự hội tụ của ba yếu tố: kinh tế (economics), thần học Ki-tô Giáo (Christian theology), và chính trị.  Ngoài ra, khi viết về cuộc chiến ở Việt Nam mà không xét đến nguồn gốc quan trọng nhất trong sự tham chiến của Mỹ vào Việt Nam là nền văn hóa Mỹ th́ thật quả là một thiếu sót.  Tôi hi vọng phần sau đây, dù chỉ là sơ lược v́ không có cách nào có thể viết đầy đủ về cuộc chiến ở Việt Nam trong ṿng một bài viết ngắn ngủi, có thể bổ túc phần nào, dù ít ỏi, cho những sự thiếu sót trên.  V́ không thể viết hết về cuộc chiến nên tôi xin tự giới hạn vào ba chủ đề trong cuộc tranh luận trên trang nhà TALAWAS, và ngay cả về ba chủ đề này tôi cũng không có cách nào viết ra đầy đủ chi tiết v́ chúng sẽ họp lại thành một cuốn sách dày ít ra là vài trăm trang..

-         Tại sao chính quyền Mỹ lâm chiến ở Việt Nam sau khi hiệp định Genève được kư kết, chia đôi đất nước? (Tiêu Dao Bảo Cự) tính chất pháp lư của cuộc can thiệp của  Mỹ vào Việt Nam.

-         Những nguyên nhân nào đă đưa đến cuộc chiến ở Việt Nam

-         Cuộc chiến ở Việt Nam có phải là nội chiến hay là một chiến tranh ủy nhiệm hay không?

Những ư kiến sau đây về cuộc chiến ở Việt Nam chỉ là sơ lược một số điểm trong những tài liệu trong trên 100 cuốn sách viết về Việt Nam mà tôi đă đọc.  Điều này không có nghĩa là tôi muốn khoe là đă đọc nhiều sách.  Được đào tạo trong ngành khoa học nên tôi nằm ḷng câu: “tận tín thư bất như vô thư”, dịch thoát là “Tin tất cả vào một cuốn sách th́ thà chẳng đọc sách”.  Do đó phương pháp làm việc của tôi là, bất cứ về một vấn đề nào, tôi cũng t́m đọc càng nhiều sách càng tốt, và rút tỉa từ những cuốn sách đó một mẫu số chung.  Tôi tin rằng với phương pháp làm việc này, tôi không đến nỗi vấp phạm phải những sai lầm trầm trọng trong việc khảo luận.  Tôi cũng ư thức được rằng tôi không tránh được sự chủ quan khi viết về những vấn đề lịch sử.  Như Gaetano Salvemini đă nhận định:  “Người viết sử nào mà nghĩ rằng ḿnh hoàn toàn khách quan th́ bị mắc cái bệnh mặc cảm của Thượng đế” (Any historian who thinks he is fully objective suffers from a God-complex).  Tuy vậy, tôi luôn luôn cố gắng tŕnh bày vấn đề qua sự tổng hợp một số tài liệu, hi vọng có thể giảm thiểu tính cách chủ quan của tôi.

Ông Nguyễn Ḥa viết:  “Thiển nghĩ, người Mỹ nghiên cứu cuộc chiến tranh ở Việt Nam trước đây nhằm phục vụ cho mục đích của họ”.  Không hẳn vậy, đây chỉ là một thiểu số người Mỹ không đáng kể.  Giới trí thức Mỹ không lệ thuộc chính quyền, và những công cuộc nghiên cứu của họ về chiến tranh Việt Nam rất nghiêm chỉnh trong lănh vực học thuật, một lănh vực đặt sự lương thiện trí thức lên hàng đầu v́ nó liên hệ đến uy tín cá nhân trong giới trí thức khoa bảng.  Những tài liệu tôi dùng sau đây sẽ chứng minh điều này.

Cuộc chiến ở Việt Nam đă chấm dứt trên 30 năm rồi, nhưng “Hội chứng Việt Nam” (The Vietnam Syndrome) vẫn c̣n tiếp tục ray rứt cho đến ngày nay với người Mỹ [số cựu quân nhân Mỹ tự tử đă lên tới số tử vong ở Việt Nam, cả triệu cựu quân nhân bị nhiễm độc Agent Orange, khoảng 30000 cựu quân nhân đang ngồi tù] và lẽ dĩ nhiên, với người Việt, ở trong nước cũng như ở hải ngoại.  Tôi là một người Mỹ gốc Việt từ trên 25 năm nay, là một cựu quân nhân trong quân lực VNCH trên 8 năm, là người đă từng phục vụ nhiều năm trong ngành giáo dục Nam Việt Nam trước đây, tôi nghĩ tôi cũng muốn bày tỏ vài ư kiến, rất có thể thuộc loại “lội ngược ḍng” ở hải ngoại, về cuộc chiến trên. Bất cứ người nào cũng có quyền bất đồng ư kiến với tôi, nhưng tôi mong rằng đừng có ai có ư định tước bỏ quyền bày tỏ ư kiến của tôi bằng bất cứ thủ đoạn nào khác thí dụ như chụp mũ, mạ lỵ v..v... ngoài phê b́nh trí thức, đứng đắn, những luận điểm trong bài,

Trước hết, tôi nghĩ cũng nên đưa ra những tổn thất sau đây, những con số về số người Việt Nam tử vong không chắc đă là chính xác, theo tài liệu trong cuốn The Vietnam War Almanac, General Editor: John S. Bowman, Barnes & Noble, Inc., New York, 2005, trang 358, để cho chúng ta có thể nghĩ lại và hiểu rơ hơn bộ mặt thật của cuộc chiến:

-         Mỹ:  Chết 57702; bị thương 313616, cộng với hơn 1000 chết không phải do chiến trận.

-         Nam Việt Nam:  Chết 185528; bị thương 499026.

-         Bắc Việt:  Chết 924048; số bị thương ước tính ít nhất gấp đôi.

-         Cả hai miền:  415000 thường dân chết; 936000 bị thương.

-         Nam Hàn:  Chết 1107.

-         Thái Lan:  Chết 350.

-         Úc và New Zealand: Chết 475.

-         8 triệu tấn bom đă thả xuống Việt Nam, Cambod, và Lào (vào khoảng gấp hơn 2 lần tấn bom mọi phe dùng trong đệ nhị Thế Chiến.)

-         Viện trợ của Nga Sô Viết và Trung Cộng cho Bắc Việt ước tính khoảng 3 tỷ Mỹ Kim.

-         Mỹ đă tiêu ở Việt Nam khoảng 300 tỷ Mỹ Kim (viện trợ và quân phí).

Ngoài ra, Mỹ cũng đă trải trên đất nước Việt Nam 76.954.806 lít hóa chất trong đó có 49.268.937 lít chất độc màu da cam (Nguyễn Văn Tuấn, Chất Độc Màu Da Cam Và Cuộc Chiến Việt Nam, Giao Điểm 2005, trang 52).  Tác hại lâu dài của các loại hóa chất, nhất là chất độc Da Cam, trên môi sinh và con người Việt Nam là một sự kiện không ai có thể phủ nhận.  Mỹ đă bỏ ra $180 triệu để bồi thường cho các cựu quân nhân Mỹ bị nhiễm ảnh hưởng của chất độc Da Cam nhưng từ chối trách nhiệm, không hề có ư định bồi thường cho người dân Việt Nam, biết rằng mức độ tác hại của chất độc Da Cam trên con người Việt Nam ở mức độ nặng và nhiều hơn nhiều so với các cựu quân nhân Mỹ.  Tổng Thống Jimmy Carter của Mỹ trước đây đă tuyên bố: “Chúng ta không nợ Việt Nam cái ǵ cả, sự tàn phá là cho cả 2 bên” (The destruction is mutual).  Trước những con số tổn thất trên, và trước thái độ của Mỹ đối với Việt Nam sau cuộc chiến, ai là người có thể biện minh cho cuộc chiến chống Cộng của Mỹ ở Việt Nam là đúng, xin lên tiếng.

Nh́n lại cuộc chiến mà kết quả là trên dưới 3 triệu người chết trong đó có vô số người dân vô tội, thuộc đủ mọi lớp tuổi; đất nước tan hoang v́ bom đạn; cây cỏ mùa màng và con người cho tới ngày nay c̣n chịu ảnh hưởng của chất độc da cam; khoảng 2 triệu người bỏ nước ra đi, có người mừng v́ được dịp từ bỏ gốc gác Việt Nam, không dám nhận ḿnh là người Việt Nam, tự cho ḿnh đă trở thành văn minh trong thế giới văn minh, có người tủi v́ phải xa quê hương mà không có chọn lựa nào khác v..v.., tôi cảm thấy khó hiểu khi trong thời buổi này mà người Việt chúng ta c̣n tranh căi về vấn đề gọi tên cho cuộc chiến 30 năm trước, hay đặt vấn đề ai thắng ai bại. 

Đặt tên cho cuộc chiến, hay biện luận về ai thắng ai bại trong cuộc chiến, tôi cho đó là những chuyện làm vô ích, nếu không muốn nói là phí th́ giờ.  V́ gọi tên cuộc chiến như thế nào là tùy thuộc người gọi ở phía nào, và kết cục của cuộc chiến đă quá rơ ràng, nếu chúng ta muốn phân định rơ vấn đề thắng bại. Tôi cũng có quan điểm là trong cuộc chiến Việt Nam, cũng như trong bất cứ cuộc chiến nào khác giữa hai phe, cả hai phe đều thua, tất nhiên không phải thua theo cái nghĩa của giáo sư Lê Xuân Khoa: “thực tế là một cuộc nội chiến v́ ư thức hệ và cũng là một cuộc chiến tranh ủy nhiệm giữa các đại cường mà rốt cuộc là tất cả mọi phe đều thua.” bởi v́ đó không phải là thực tế. Cuộc chiến ở Việt Nam không phải là một trận túc cầu, không phải là một cuộc đấu quần vợt v..v.. mà có một bên thắng bên thua.  Nó là một cuộc chiến với cái giá của nhiều triệu sinh mạng chưa kể đến những sự tổn thất khổng lồ về vật chất. Xin đừng cho tôi là phủ nhận công lao của các chiến sĩ tranh đấu cho nền độc lập thống nhất của nước nhà.  Cũng đừng cho tôi là phản bội lư tưởng quốc gia.  Nhưng ai thắng ai bại?  “Nhất tướng công thành vạn cốt khô”. Ư nghĩa chữ “thua” của tôi nằm trong điểm này. Cho nên, chúng ta nên nghe lời khuyên của anh bạn trẻ: Quá khứ đă qua rồi, hăy chấp nhận nó như nó đă xảy ra.

Cuộc chiến 30 năm ở Việt Nam, từ 1945 đến 1975, gồm 2 giai đoạn với 2 sắc thái khác nhau: trước và sau Hiệp Định Genève.  Nh́n lại 2 giai đoạn của cuộc chiến này, tôi không thể nghĩ khác hơn là giai đoạn sau Hiệp Định Genève, theo quan điểm của đa số người Việt Nam, chỉ là sự tiếp nối của một sứ mạng dang dở của giai đoạn trước: giành độc lập và thống nhất đất nước. Người dân Việt Nam nói chung có thể bất măn về chế độ này hay chế độ kia, nhưng người dân Việt Nam trong suốt gịng lịch sử, bao giờ cũng trân quư nền độc lập và thống nhất quốc gia, và đă đổ biết bao xương máu để ǵn giữ mạch sống này của quốc gia, trừ những kẻ thuộc loại như Nguyễn Chí Thiện với câu thơ “Nay người dân luyến tiếc (thằng Tây) vô chừng”, hay Linh mục Hoàng Quỳnh với câu nói lưu xú vạn niên “Thà mất nước chứ không thà mất Chúa”, hay Nguyễn Gia Kiểng, đ̣i “Tổ Quốc phải ăn năn và phải theo văn hóa Tây phương”, hay Vơ Văn Ái với câu “Nghị  định 31/C ... biến miền Nam cũ thành một Nhà tù lớn”  v..v.. và v..v..

Nếu chúng ta thuộc khối tuyệt đại đa số người Việt Nam yêu nước, trân quư nền độc lập và thống nhất của nước nhà th́, theo tôi nghĩ, cuộc chiến trong 30 năm, từ 1945 đến 1975, không thể có tên nào khác ngoài cái tên “Một [trong nhiều] Cuộc Chiến để giành độc lập và thống nhất đất nước”, theo đúng tinh thần Điều 3, Chương I, trong bản Hiến Pháp đầu tiên của Việt Nam năm 1945: “Đất nước Việt Nam là một khối Trung-Nam-Bắc thống nhất không thể phân chia.”.  Tên này  thích hợp nhất và gắn liền với lịch sử chống ngoại xâm để giành độc lập và thống nhất đất nước của Việt Nam. Những người Quốc Gia chân chính không thuộc những đoàn thể, thế lực phi dân tộc, dù thất vọng về kết cục của cuộc chiến, dù thất bại trong việc mưu đồ cho đất nước Việt Nam một chế độ khác với chế độ Cộng Sản, cũng không thể phủ nhận được sự kiện này.  Sau cuộc chiến, Việt Nam đă là một nước độc lập và thống nhất. C̣n giành độc lập như thế nào, thống nhất theo đường lối nào, Việt Nam hậu chiến ra sao, đó lại là vấn đề khác. Bàn về những vấn đề này, chúng ta đă đi vào lănh vực phân tích đường lối đấu tranh, mục đích đấu tranh, phương tiện đấu tranh, hậu quả của cuộc chiến trên xă hội v..v.. chứ không phải là đặt tên cho cuộc chiến.

Người Mỹ gọi cuộc chiến đó là “Chiến Tranh Việt Nam” (Vietnam War) giống như trước đây họ đă gọi cuộc chiến ở Triều Tiên là “Chiến Tranh Triều Tiên” (Korean War). Một số nước khác gọi đó là cuộc “chiến tranh Đông Dương” v́ nó không chỉ giới hạn ở Việt Nam.  Một số người Việt hải ngoại, hay một số người Việt trong nước, muốn đặt tên cho cuộc chiến đó như thế nào, chống Cộng hay chống Mỹ, là quyền của họ, tôi tôn trọng quyền này và không có ư kiến.

Nh́n vào kết quả của cuộc chiến dài 30 năm là đất nước không c̣n bóng quân đội ngoại quốc, và tuyệt đại đa số người dân Việt Nam không c̣n là nô lệ của thực dân, thực dân trên mọi h́nh thức, thực dân kinh tế, thực dân văn hóa, thực dân tôn giáo v..v..., tôi nghĩ rằng đây là sự khao khát của tuyệt đại đa số người  dân Việt Nam, những người không thuộc hàng ngũ của những thế lực phi dân tộc và tất nhiên phản dân tộc. Không c̣n là nô lệ không có nghĩa là không c̣n chịu ảnh hưởng.  Tôi không loại trừ sự kiện là ở trong nước có một số người không nhỏ đang sống với tâm cảnh vọng ngoại: cái ǵ của Mỹ cũng hay, hay “Ṭa Thánh có đánh rắm cũng khen thơm”.  Họ chỉ nh́n thấy bề ngoài và không hề nh́n sâu vào thực chất của những thế lực đế quốc thực dân kinh tế cũng như tôn giáo.  Tôi cũng không loại bỏ sự kiện là ở hải ngoại có một số người không nhỏ nh́n cái ǵ ở Việt Nam cũng xấu, họ không nh́n sâu vào thực tại xă hội Việt Nam, và nhất là không bao giờ muốn thử “sờ tay lên gáy xem xa hay gần”

Tôi là người đă “chạy CS” từ Bắc vào Nam năm 1954, và từ Nam sang Mỹ năm 1975.  Hiện nay, tôi không c̣n bố mẹ hay anh chị em ruột thịt (immediate relative) nào c̣n lại ở Việt Nam ngoài một số nhỏ họ hàng. Tôi đă chọn Mỹ là quê hương thứ hai và không có ư định trở về sống ở Việt Nam.  Tôi vẫn cho rằng quyết định rời bỏ quê hương của tôi năm 1975 là đúng, cho chính tôi và cho gia đ́nh tôi.  Như vậy, nói thẳng ra là, mọi sự việc xảy ra trên đất Việt, xấu hay tốt, bây giờ hay trong tương lai, đều không có ảnh hưởng ǵ tới cuộc sống hay tương lai của gia đ́nh tôi.  Nhưng không phải v́ vậy mà tôi đă không c̣n bất cứ một ràng buộc nào với Việt Nam.  Mồ mả ông cha, nơi chôn nhau cắt rốn, nơi trưởng thành v..v.., không phải là những thứ có thể đoạn tuyệt dù ngày nay chúng không có bất cứ một ảnh hưởng trực tiếp nào đối với cuộc sống của tôi trên đất Mỹ.  Nhưng nền văn hóa Việt Nam, lịch sử Việt Nam, t́nh người Việt Nam v..v.. đă ăn sâu trong tim, trong óc, cho nên, tuy từ 25 năm nay tôi đă là công dân của nước Mỹ nhưng tôi vẫn c̣n nhiều chất Việt Nam hơn Mỹ.  Ḍng máu Việt Nam vẫn tiếp tục lưu chuyển trong huyết mạch, xa mặt nhưng chẳng cách ḷng, tôi luôn luôn mong ước những ǵ tốt đẹp nhất cho Việt Nam.  Đó là lư do tại sao bao lâu nay tôi cứ hay viết về Việt Nam.

Điều này không có nghĩa là tôi ghét Mỹ v́ trong hơn 5 năm học ở đại học Mỹ trước 1975, cộng với hơn 30 năm sống trên đất Mỹ sau 1975, tôi đă  tiếp xúc với rất nhiều người Mỹ, từ những người dân thường cho đến các sinh viên cao học, giáo sư đại học cùng  các chuyên gia trong nghề khi tôi gặp ở các hội nghị khoa học quốc tế hội thảo về ngành chuyên môn của tôi.  Người Mỹ có rất nhiều cái đáng cho chúng ta học hỏi, nhưng vấn đề là biết đánh giá đúng những ǵ thật sự đáng và những ǵ không đáng.  Người Việt Nam không nên để tự ḿnh đánh mất ḿnh trong những hành động bắt chước dỏm, lố lăng, mà phải học hỏi cách làm việc của người Mỹ, cũng như tinh thần phục vụ tận tâm, nhă nhặn đối với người dân trong mọi dịch vụ liên hệ đến các cơ quan công quyền, cơ quan xă hội, kinh tế, giáo dục, thương trường v..v... Theo sở thích cá nhân, ta có thể uống trà Lipton hay uống trà với sữa, nhưng đừng cho đó là sang như Mỹ, như Anh, v́ theo quan niệm về uống trà của Á Đông, đó chỉ là “ngưu ẩm”.  Cũng vậy, mặc áo đầm xum xoe làm lễ cưới ở nhà thờ cũng chẳng có ai cấm, nhưng đó không có nghĩa là văn minh tiến bộ, được Chúa kết hợp (hơn 50% cặp vợ chồng ở Mỹ ly dị sau khi được Chúa kết hợp) mà chỉ là bắt quàng làm sang dỏm. Ở hải ngoại, phần lớn trong các đám cưới, cô dâu đều mặc áo dài, khăn đóng, giữ được phần nào truyền thống và sự duyên dáng của cái áo dài Việt Nam mà cả thế giới đều khen ngợi..

Học hỏi những cái hay cái giỏi của ngoại quốc để biến chế, áp dụng một cách thông minh vào hoàn cảnh chính trị, xă hội, kinh tế đất nước là một điều rất đáng được khuyến khích và cần phải làm.  Trong thời đại ngày nay, Việt Nam không c̣n chọn lựa nào khác ngoài việc đi theo con đường hiện đại hóa, kỹ thuật hóa, v́ chỉ có những kiến thức cập nhật hóa mới có thể làm cho Việt Nam trở thành dân giàu nước mạnh, một căn bản vững chắc để giữ nước và xây dựng nước.  Nhưng hiện đại hóa và kỹ thuật hóa không có nghĩa là Âu Mỹ hóa, mang nếp sống nô lệ vật chất cá nhân của Mỹ, Ki Tô Giáo của Âu Mỹ, và ngay cả quan niệm về dân chủ, nhân quyền, và tự do của Âu Mỹ, về cấy trên đồng ruộng, làng xóm Việt Nam, hay gài chúng vào trong những bộ máy sản xuất trong những cơ xưởng của Việt Nam.  Chúng là những tế bào ung thư, có tác dụng lan rộng và hủy hoại toàn thể đất nước.

Phần phân tích sau đây không phải là để tranh luận về vấn đề đặt tên cho cuộc chiến hay ai thắng ai bại mà là chỉ là vài ư kiến “Tản mạn xung quanh cuộc chiến 30 năm ở Việt Nam trước đây”.

1.       Tiêu Dao Bảo Cự: Tại sao chính quyền Mỹ lâm chiến ở Việt Nam sau khi hiệp định Genève được kư kết, chia đôi đất nước?

Với những kinh nghiệm và hiểu biết của tôi trong nhiều năm phục vụ miền Nam, trừ trên 8 năm trong quân ngũ, c̣n phần lớn là trong ngành giáo dục, cộng với những tài liệu tôi đọc về cuộc chiến ở Việt Nam trong trên 100 cuốn sách của các học giả, giáo sư đại học, chính trị gia, cựu bộ trưởng, tướng lănh, lănh đạo tôn giáo, phóng viên, kư giả, luật sư v..v.. thuộc các nước Anh, Mỹ, Pháp, Úc, phần lớn viết sau năm 1975, cái nh́n của tôi về cuộc chiến có nhiều phần thay đổi.  Qua những tác phẩm nghiên cứu nghiêm chỉnh của các học giả trên về cuộc chiến ở Việt Nam, về những ǵ mà người Mỹ đă làm ở Việt Nam, dưới danh nghĩa giúp Nam Việt Nam chống Cộng, đă làm tôi suy nghĩ không ít và không khỏi không đặt lại vài vấn đề: “Có thật là Mỹ thương Việt Nam, muốn giúp Việt Nam?”; “Mỹ hiểu ǵ về Việt Nam? đă coi dân tộc Việt Nam như thế nào?”; “Căn bản pháp lư của sự can thiệp của Mỹ vào Việt Nam” v..v..  Tôi có thể nói ngay rằng, tất cả những lư do qua những danh từ hoa mỹ nhất dùng để biện minh cho việc Mỹ can thiệp vào Việt Nam đều không có tính cách thuyết phục.  Tiêu Dao Bảo Cự muốn biết tại sao và những lư do mà Mỹ đưa ra để biện minh cho cuộc can thiệp vào Việt Nam th́ hăy đọc đoạn sau đây của Giáo sư Cohen.

Giáo sư Mortimer T. Cohen viết trong cuốn From Prologue To Epilogue In Vietnam, Publisher Retriever Bookshop, N.Y., 1979, trang 208:

Trong 21 năm bị lôi cuốn  vào Đông Dương, Chính Phủ Mỹ đă đưa ra những “lư do” về những hành động của ḿnh.  Những lư do này vô giá trị.  Lư do duy nhất mà Mỹ vào Đông Dương là để ngăn chận vùng này khỏi rơi vào tay Cộng Sản bằng một cuộc bầu cử, một cuộc cách mạng nội bộ...  Và đó cũng đủ là lư do.

Thêm nhiều lư do.  Và thêm nhiều lư do nữa.  Chúng mọc lên như măng tháng 5.  Trước khi chiến tranh Đông Dương chấm dứt, những lư do có thể chứa đầy một cuốn sách.  Không lư do nào hợp lư.

(During the course of its 21 years of involvement in Indochina, the United States Government offfered “reasons” for its actions.  These reasons were worthless.  The only reason for the American being in Indochina was to prevent the area from going Communist by an election, by an internal revolution... And this was reason enough...

More reasons.  And more reasons.  They sprouted like asparagus in May.  Before the Indochina War came to an end, a book could have filled with reasons.  None of them were valid.)

C̣n nữa, cuốn sách Việt Nam: Sự Khủng Khoảng của Lương Tri  (Vietnam: Crisis of Conscience, Association Press, N.Y., 1967) viết bởi ba giới chức tôn giáo: Mục sư Tin Lành Robert McAfee Brown, Giáo sư Tôn Giáo Học, đại học Stanford; Linh mục Michael Novak, Giáo sư về Nhân Bản Học, đại học Stanford; và Tu sĩ Do Thái Abraham J. Heschel, giáo sư về đạo đức và huyền nhiệm Do Thái tại trường Thần Học Do Thái ở Mỹ, mở đầu bằng câu:

Những trang sách sau đây xuất sinh từ sự cùng quan tâm của chúng tôi rằng: quốc gia của chúng ta (Mỹ) bị lôi cuốn vào cuộc xung đột ở Việt Nam mà chúng tôi thấy không thể nào biện minh được trong ánh sáng thông điệp của các nhà tiên tri hay của Phúc Âm của Giê-su ở Nazareth.

(The pages that follow grow out of our shared concern that our nation is embroiled in a conflict in Vietnam which we find it impossible to justify, in the light of either the message of the prophets or the gospel of Jesus of Nazareth.)

Trong cuốn sách này, Mục sư Tin Lành Robert McAffee Brown viết, p. 67:

Ngay cả quyền hiện diện của chúng ta ở đó (Việt Nam) cũng bị chất vấn, trong ánh sáng của luật quốc tế, bởi những người có địa vị cao trong chính phủ của chúng ta, trong đó có các Thượng Nghị Sĩ Morse, Church, Gore, và Gruening.  Nhưng ngay cả khi có quyền, bản chất những ǵ chúng ta đang làm ở Việt Nam cũng phải lên án.

(Our very right to be there is questioned, in the light of international law, by men highly placed in our government, among them Senators Morse, Church, Gore, and Gruening.  But even if there is a clearcut “right”, the nature of what we are doing in Vietnam must be increasingly condemned.)

Nếu không có lư do nào chính đáng và cũng không thể nào biện minh được th́ chúng ta chỉ có một cách giải thích.  Đó là thực chất cuộc can thiệp của Mỹ vào Việt Nam là Mỹ đă xử dụng “luật rừng” và “cường quyền thắng công lư”, những hành động mà Mỹ đang áp dụng ở Iraq, và ở nhiều quốc gia khác trước đây.  Điều này có nguồn gốc từ chính nền văn hóa của Mỹ như sẽ được chứng minh qua một số tài liệu. 

Thứ nhất, Tiêu Dao Bảo Cự viết rằng “Hiệp định Genève chia đôi đất nước” là viết nhảm, là chưa hề đọc Hiệp định Genève.  Không có một điều khoản nào trong Hiệp định Genève chia hai miền Nam Bắc ra làm hai miền riêng biệt về đất đai và chính trị. Hiệp Định Genève gồm hai phần:  Phần “Thỏa hiệp Ngưng Chiến Song Phương” giữa Pháp và Việt Minh (Bilateral armistice agreement between France and the VietMinh) làm căn bản cho Phần “Tuyên Ngôn Đa Phương Có Tính Cách Quyết Định” (The multilateral Final Declaration), đồng ghi nhận (endorsed) bởi Việt Nam Dân Chủ Cộng Ḥa, Lào, Cambod, Pháp, Anh, Trung Quốc, Nga Sô Viết, [với sự từ chối không tham gia của Mỹ và chính phủ Bảo Đại].

Phần “Thỏa Hiệp...”, gồm 47 điều khoản, được kư kết giữa Tướng Pháp Henri Delteil, Quyền Tổng Tư Lệnh Lực Lượng Liên Hiệp Pháp ở Đông Dương, và ông Tạ Quang Bửu, Thứ Trưởng Quốc Pḥng của Việt Nam Dân Chủ Cộng Ḥa.  Có vài điều khoản chính như sau:

Điều khoản 1 (Article 1) nói về sự thiết lập “một đường ranh giới quân sự tạm thời” (A provisional military demarcation line) [Vĩ tuyến 17] để quân đội hai bên rút quân về: Lực lượng quân đội nhân dân Việt Nam ở phía Bắc, và lực lượng Liên Hiệp Pháp (French Union) ở phía Nam làn ranh giới.

Điều khoản 8 ấn định quyền kiểm soát hành chánh ở phía Bắc Vĩ Tuyến 17 thuộc Việt Minh và ở phía Nam thuộc Pháp (Civil administration in the regroupment zone to the North of the 17th parallel was to be in the hands of the Vietminh, and the area to the South of the parallel was to be in the hands of the French)

Điều khoản 14, đoạn (a) [Article 14, Paragraph (a)] viết rơ: “Trong khi chờ đợi cuộc Tổng Tuyển Cử để Thống Nhất Việt Nam, quyền hành chánh dân sự trong mỗi vùng rút quân nằm trong tay các phe có quân đội rút quân (nghĩa là Pháp và Việt Minh) theo tinh thần của bản Thỏa Hiệp.”  (Pending the general elections which will bring about the Unification of Vietnam, the conduct of civil administration in each regrouping zone shall be in the hands of the party whose forces are to be regrouped there in virtue of the present Agreement).

Điều khoản 14, đoạn (c) viết:  “Mỗi phe sẽ tự kiềm chế để không có bất cứ hành động  trả thù hay kỳ thị nào đối với những cá nhân hay tổ chức v́ những hoạt động trong khi có cuộc tranh chấp quân sự, và phải bảo đảm quyền tự do dân chủ của họ.” (Each party undertakes to refrain from any reprisals  or discrimination against persons or organizations on account of their activities during the  hostilities and to guarantee their democratic liberies)

 

Bản “Tuyên Ngôn...” gồm 13 đoạn, liên quan đến cả Cambod và Lào, có một đoạn đáng để ư:

Đoạn (6) [Paragraph (6)] nguyên văn như sau:

 “Hội Nghị nhận thức rằng mục đích chính yếu của Thỏa Hiệp về Việt Nam là dàn xếp những vấn đề quân sự trên quan điểm chấm dứt những đối nghịch quân sự và rằng ĐƯỜNG RANH GIỚI QUÂN SỰ LÀ TẠM THỜI VÀ KHÔNG THỂ DIỄN GIẢI BẤT CỨ BẰNG CÁCH NÀO ĐÓ LÀ MỘT BIÊN GIỚI PHÂN ĐỊNH VỀ CHÍNH TRỊ HAY  ĐẤT ĐAI .  Hội Nghị bày tỏ sự tin tưởng là thi hành những điều khoản trong bản Tuyên Ngôn này và trong Thỏa Hiệp ngưng chiến sẽ tạo nên căn bản cần thiết để trong tương lai gần đạt tới một sự dàn xếp chính trị ở Việt Nam”

     (The Conference recognizes that the essential purpose of the Agreement relating to Vietnam is to settle military questions with a view to ending hostilities and that THE MILITARY DEMARCATION LINE IS PROVISIONAL AND SHOULD NOT IN ANY WAY BE INTERPRETED AS CONSTITUING A POLITICAL OR TERITORIAL BOUNDARY.  The Conference expresses its conviction that the execution of the provisions set out in the present Declaration and in the Agrrement on the cessation of hostilities creates the necessary basis for the achievement in the near future of a political settlement in Vietnam.)

Vậy nếu không phải là đất nước chia đôi qua Hiệp định Genève thành hai miền độc lập về chính trị và đất đai, th́ cuộc chiến hậu-Genève ở Việt Nam từ đâu mà ra, và tại sao Mỹ lại lâm chiến ở Việt Nam.  Câu trả lời đă nằm sẵn trong câu hỏi.  Nếu không biết đến th́ ngày nay, chúng ta đă có vô số tài liệu do chính người Mỹ viết.  Nếu chúng ta biết rằng cả Trung Cộng lẫn Nga Sô đều không muốn cho Việt Nam thống nhất th́ chúng ta nên suy nghĩ lại về hai từ “nội chiến” và “ủy nhiệm”.  Tôi sẽ bàn về hai từ này trong một đoạn sau.

Thứ nhất, không phải là sau Hiệp định Genève và v́ Bắc Việt gài cán bộ ở lại Mỹ mới can thiệp vào Việt Nam mà Mỹ đă can thiệp vào Việt Nam từ trước đă lâu.  Mỹ đă đồng lơa với thực dân Pháp trong mưu toan tái lập nền đô hộ của Pháp trên dân Việt Nam. Những người thực sự tin rằng Mỹ là “đồng minh” của Nam Việt Nam, muốn giúp dân Việt Nam để chống lại Cộng Sản, để cho dân Việt Nam, hay ít ra là dân miền Nam,  được tự do dân chủ, nên nhớ kỹ rằng chính Mỹ đă đài thọ hơn 80% chiến phí cho Pháp trong cuộc chiến tiền-Genève, từ 1945 đến 1954, để Pháp tái lập chế độ thực dân ở Việt Nam, đưa Việt Nam trở lại ṿng nô lệ Pháp, trong khi Mỹ đă biết rơ chế độ thực dân Pháp đối với dân Việt Nam là như thế nào?  Lịch sử Việt Nam sẽ lên án hành động đế quốc thực dân này.  Nếu chúng ta coi Pháp là quân xâm lăng th́ Mỹ cũng là kẻ xâm lăng không kém.  Chỉ sau khi Pháp thất trận Mỹ mới đưa ra chiêu bài giúp Việt Nam, bảo vệ nền tự do (sic) của Nam Việt Nam trong khi, như chúng ta đă biết, theo Hiệp Định Genève, Nam Việt Nam không phải là một quốc gia độc lập mà chỉ là một vùng rút quân của Pháp và những lực lượng quân sự dưới quyền Pháp, trong đó có lực lượng quốc gia, chờ ngày Tổng Tuyển Cử trên toàn thể đất nước vào năm 1956. Cuộc kháng chiến chống Pháp đă chứng tỏ ḷng người dân Việt muốn ǵ.  Và đây là quyền tự quyết của Việt Nam mà Mỹ đă hứa là sẽ không can thiệp trong một bản tuyên ngôn đơn phương (unilateral declaration) sau khi Hiệp Định Genève được kư kết.  Do đó, mọi lư do Mỹ dùng để can thiệp vào Việt Nam trở thành vô giá trị, không thể biện minh được, trước những sự kiện trên.

Thứ nh́, bảo rằng Mỹ giúp Nam Việt Nam chống Cộng sau Hiệp Định Genève, nhưng tại sao lại là Việt Nam?  Thuyết Domino của Mỹ cho rằng, theo học giả Gareth Porter: ““lư thuyết domino” cho rằng những nước không cộng sản trong vùng Đông Nam Á sớm muộn sẽ bị lần lượt lật đổ nếu miền Nam Việt Nam mất vào tay cộng sản. Căn cứ theo những suy diễn b́nh thường, các chiến lược gia Mỹ đă thổi phồng hiểm họa cộng sản, và họ đă tin vào những nguy cơ bị chính họ phóng đại ấy.”  Nhưng vấn đề không phải là ở thuyết Domino mà là Mỹ đă nuốt lời hứa là sẽ không can thiệp vào quyền tự quyết của các dân tộc. Mỹ tự ban cho ḿnh quyền của một cảnh sát quốc tế, ép buộc mọi quốc gia phải theo sự xếp đặt của ḿnh, nghĩa là, như trên đă nói, áp dụng luật rừng và cường quyền thắng công lư của kẻ mạnh.  Nhưng thực ra, theo những tài liệu hiện hữu của một số học giả Mỹ, cuộc can thiệp của Mỹ vào Việt Nam nằm trong chủ trương bá quyền của Mỹ trên khắp thế giới chứ không phải chỉ riêng ở Việt Nam.  Mỹ đă can thiệp vào nội bộ của nhiều nước: El Salvador, Dominican Republic, Philippines, Thailand v..v..

Mặt khác, trong thời điểm đó, hơn ¼ thế giới theo Cộng Sản, Cuba ở ngay sát nách Mỹ là Cộng Sản, toàn thể Đông Âu theo Cộng Sản, và hai Cộng Sản gộc là Nga và Tàu, tại sao Mỹ không chống ở những nơi đó  mà lại đi chống ở một nước nghèo, nhỏ, xa xôi như Việt Nam, vừa mới giành được độc lập sau một cuộc chiến đấu gian khổ dài 9 năm, nhân dân mệt mỏi, tài nguyên kiệt quệ, và nhất là không có khả năng gây bất cứ sự nguy hại nào cho Mỹ?

Mục Sư Tin Lành Robert McAfee Brown, Giáo sư Tôn Giáo Học tại đại học Stanford, viết trong cuốn Việt Nam: Sự Khủng Khoảng của Lương Tri  (Vietnam: Crisis of Conscience, Association Press, N.Y., 1967), trang 79:

Thật là khôi hài, ngay khi mà chúng ta nói rằng chúng ta phải “chặn đứng Cộng Sản” ở Việt Nam, th́ ở những nơi khác chúng ta lại sống chung với Cộng Sản, soạn thảo những hiệp ước với Nga Sô, mở rộng giao thương với Đông Âu, ủng hộ Tito ở Nam Tư.  Ở những nơi khác, chúng ta rơ ràng quyết định là sống chung ḥa b́nh với Cộng Sản, và khuyến khích những xă hội Cộng Sản độc lập, không cần đến sự liên kết với nhau trong khối Cộng sản.

(It is ironic that at precisely the moment we are saying that we must “halt communism” in Vietnam, we are coming to terms with it elsewhere, working out new treaty agreements with Russia, extending trade in Eastern Europe, giving support to Tito in Yougoslavia.  Elsewhere, we have clearly decide to coexist with communism, and to encourage independent Communist societies that will be increasingly free of the need for alliance with one another.)

Mục sư Brown nhận định không sai.  Ngày 4 tháng 11, 1956, xe tăng Nga tiến vào Budapest, thủ đô Hung Gia Lợi, một sự xâm lăng trắng trợn để dẹp một chính quyền Cộng Sản ngỏ ư cho dân được bầu cử tự do.  Mỹ chỉ can thiệp bằng miệng, dùng đài phát thanh VOA khuyến khích dân Hung chống trả, hứa suông là sẽ đem quân vào can thiệp, rồi án binh bất động.  Việt Nam không có quân xâm lăng từ ngoài vào.  Vậy tại sao lại là Việt Nam?

Bây giờ, chúng ta hăy t́m hiểu những động cơ nào đă khiến cho Mỹ can thiệp vào Việt Nam.  Như trên tôi đă nói, sự can thiệp của Mỹ vào Việt Nam là sự hội tụ của 3 yếu tố: chính trị, thần học Ki-tô Giáo, và kinh tế.

Mục đích chính của Mỹ không phải là để tạo nên một miền Nam dân chủ tự do.  Người Mỹ không có thực tâm, không có ư tốt giúp Việt Nam, cũng như ngày nay không có thực tâm, ư tốt giúp Iraq.  Người nào tin rằng Mỹ thực tâm giúp Nam Việt Nam để bảo vệ những giá trị tự do dân chủ cho người dân Nam Việt Nam là đang nằm mơ.  Hăy xét đến thực chất của các chính quyền Ngô Đ́nh Diệm và “Diệm không Diệm” của Nguyễn Văn Thiệu.  Hăy xét đến những chiến dịch quân sự dă man nhất của Mỹ ở Việt Nam đối với người dân trong cuộc chiến.  Thật vậy, ngày nay chúng ta đă rơ mục đích tham chiến của Mỹ ở Việt Nam.  Sau đây là 2 tài liệu nói về cùng một vấn đề.

Trong cuốn The Vietnam War and American Culture của John Carlos Rowe & Rick Berg, Columbia University Press, 1991, trang 72, chúng ta có thể đọc đoạn sau đây:

Bảo vệ sự “tự do” của người dân Việt Nam ư?  Trong những tài liệu nội bộ (của Mỹ) những sự thực ác nghiệt về những mục đích của Mỹ về cuộc chiến tranh (ở Việt Nam) đă nói ra rơ ràng – không ǵ rơ hơn là trong một bản ghi nhớ của Thứ Trưởng Quốc Pḥng John McNaughton, viết thay cho Bộ Trưởng McNamara (với một bản sao chỉ để cho George Bundy đọc) về những mục đích chiến tranh của Mỹ:  70% để duy tŕ danh dự quốc gia của chúng ta, 20% để cho Nam Việt Nam khỏi bị Trung Quốc chiếm đóng, và 10% để cho người dân Việt Nam được hưởng một lối sống tốt hơn và tự do hơn.

(Protecting the “freedom” of the people of South Vietnam?  In internal documents the harsh realities of US War aims were spelled out – none more succinctly than a memorandum prepared by Assistant Secretary of Defense for Secretary McNamara (with an eyes-only copy to George Bundy) on US War aims:  70% to preserve our national honor,; 20% to keep South VN territory from being occupied by the Chinese; and 10% to the South VN to enjoy a better and freer way of life)

Chúng ta có thể thấy một đoạn tương tự trong cuốn Cuộc Chiến Bất Tận: Cuộc Đấu Thanh Của Việt Nam Để Giành Độc Lập (The Endless War: Vietnam.s Struggle For Independence, Columbia University Press, New York, 1989) Giáo Sư James P. Harisson viết, trang 4:

“Ngày 24 tháng 3, 1965, Thứ Trưởng Quốc Pḥng John T. McNaughton tuyên bố là trong khi thực ra chỉ có 10%  nỗ lực của Mỹ để giúp người dân Nam Việt Nam, 20% có mục đích giữ Nam VN (và những lănh thổ lân cận) khỏi rơi vào tay Trung Quốc, và phần lớn nhất, 70%, là để “tránh một cuộc thất bại nhục nhă của Mỹ.”

(On March 24, 1965, Assistant Secretary for Defense John T. McNaughton stated that whereas in effect only 10% of US efforts aimed to help Vietnamese people, 20% aimed “to keep South VN (and adjacent territory) from Chinese hands”, and the greatest part, or 70%, aimed “to avoid a humiliating US defeat”)

Xét đến những hành động của Mỹ tại Việt Nam, cách đối xử của Mỹ đối với Việt Nam, những chiến dịch mà Mỹ tung ra ở Việt Nam, số thường dân bị thương vong ở Việt Nam v..v.. mà ngày nay chúng ta có hàng đống tài liệu, tài liệu của chính Mỹ, th́ 10% để giúp dân Việt Nam không thể để trên cán cân cân bằng với 90% có tính cách tàn phá, hủy diệt Việt Nam.  Sau đây chúng ta hăy xét đến những yếu tố đă góp phần trong cuộc can thiệp của Mỹ vào Việt Nam: chính trị, tôn giáo, và kinh tế.  Những yếu tố này đan quyện với nhau tạo thành chính sách  và hành động của Mỹ, không riêng ǵ ở Việt Nam mà c̣n ở trên khắp thế giới.

Can thiệp vào Việt Nam, chính trị của Mỹ không đặt căn bản trên sự hiểu biết về Việt Nam, điều mà tất cả các học giả ngày nay đều công nhận, mà là trên những ǵ người Mỹ nghĩ về chính họ, nói khác đi là đặt trên nền văn hóa Mỹ. 

Sau thế chiến thứ II, những cường quốc thực dân Âu Châu như Anh, Pháp, Ḥa Lan đều trở nên suy yếu, Mỹ đương nhiên là quốc gia mạnh nhất về quân sự cũng như kinh tế.  Mỹ độc tôn về vũ khí nguyên tử, tự cho ḿnh là cái đầu tầu kéo cả thế giới theo, hoặc là một thị trấn ở trên ngọn đồi (A city on a hill) mà thế giới phải nh́n lên ngưỡng mộ và dập theo những giá trị đạo đức xă hội của Mỹ.  Mặt khác, Mỹ có những hành động trịch thượng, kiêu căng vô lối, tự cho ḿnh có quyền định đoạt số phận của Việt Nam.  Chúng ta hẳn c̣n nhớ, sau Thế Chiến II, trước khi giúp Pháp trở lại Đông Dương, Tổng Thống Mỹ Roosevelt đă hỏi Tưởng Giới Thạch là “Có muốn Đông Dương không?”.  Và Tưởng Giới Thạch đă trả lời: “Điều này không giúp ǵ cho chúng tôi.  Chúng tôi không muốn.  Họ không phải là người Tàu.  Họ sẽ không chịu ḥa nhập vào dân Tàu” (Backfire, p. 43:  Mr. Roosevelt asked Chiang: “Do you want Indo-China?”  The Generalissimo replied:  “It’s no help to us.  We don’t want it.  They are not Chinese.  They would not assimilate into the Chinese people.”)

Có lẽ không có cuốn sách nào đi thẳng vào những vấn đề như giải thích cuộc chiến, tại sao nó lại xẩy ra, tại sao người Mỹ lại lâm vào cuộc chiến như vậy để cuối cùng đi đến thất bại v..v.. bằng cuốn Kết Quả Ngược Chiều:  Việt Nam – Những Huyền Thoại Khiến Chúng Ta Chiến Đấu, Những Ảo Tưởng Giúp Chúng Ta Thua, Cái Di Sản Vẫn Ám Ảnh Chúng Ta Ngày Nay (Backfire:  Vietnam – The Myths That Made Us Fight, The Illusions That Helped Us Lose, The Legacy That Haunted Us Today, Ballantine Books, New York, 1985) của Giáo sư Loren Baritz, Trưởng Khoa Lịch Sử, Đại Học Rochester.  Sau đây là một đoạn giải thích của Giáo sư Loren Baritz, trang 10-11:

Người Mỹ không biết ǵ về người Việt Nam không phải là chúng ta đần độn, mà v́ chúng ta tin vào một số điều về chính chúng ta... Muốn hiểu sự thất bại của chúng ta, chúng ta cần phải suy nghĩ về thế nào là một người Mỹ... Huyền thoại về Mỹ như là một thị trấn trên một ngọn đồi uẩn hàm Mỹ là gương mẫu đạo đức cho phần c̣n lại của thế giới, một thế giới cho rằng sẽ đặc biệt ngưỡng mộ chúng ta.  Điều này có nghĩa là chúng ta là một dân tộc được [Thiên Chúa, lẽ dĩ nhiên của Ki Tô Giáo] chọn, mỗi người trong đó, v́ được sự ưu đăi và sự hiện diện của Thiên Chúa, có thể vật chết dễ dàng 100 kẻ thù ngoại đạo...

Có vô số cách để người Mỹ biết trong ḷng – nơi duy nhất mà những huyền thoại có thể sống được – là chúng ta được chọn để dẫn giắt thế giới trong vấn đề đạo đức công cộng và dạy cho thế giới trong đức tính chính trị.  Chúng ta tin rằng những sự tốt đẹp trong nước chúng ta kết thành sức mạnh đủ để triệt hạ đối thủ của chúng ta, những người, theo định nghĩa, là kẻ thù của đức tính, của tự do, và của Thiên Chúa. [Người Mỹ tin tưởng như vậy.  Nhưng sự thực ra sao? Trong phần trước tôi đă đưa ra một số thống kê của chính Mỹ, chứng tỏ rằng về những tệ đoan xă hội, Mỹ chiếm giải quán quân trên thế giới.  Không ai có thể phủ nhận Mỹ là nước giàu nhất và mạnh nhất về quân sự.  Nhưng c̣n về các vấn đề đạo đức xă hội, đạo đức thế giới, đức tính của con người, th́ Mỹ không có ǵ để so sánh với các quốc gia Á Châu.  Tổng thống Bush mở cuộc xâm chiếm Iraq cũng không ít th́ nhiều có niềm tin như vậy.  Sống ở Mỹ chúng ta không lạ ǵ khi thấy những nhóm “da trắng ưu việt” (white supremacists) có những hành động bạo động ác ôn đối với những người da màu mà chúng cho là thấp kém trong khi tuyệt đại đa số chúng không tốt nghiệp nổi Trung Học.]

(Americans were ignorant about the Vietnamese not because we were stupid, but because we believe certain things about ourselves... To understand our failure we must think about what it means to be an American...  The myth of America as a city on a hill implies that America is a moral example to the rest of the world, a world that will presumably keep its attention riveted on us.  It means that we are a Chosen People, each of whom, because of God’s favor and presence, can smite one hundred of our heathen enemies hip and thigh...

In countless ways Americans know in their gut – the only place myths can live – that we have been Chosen to lead the world in public morality and to instruct it in political virtue.  We believe that our own domestic goodness results in strength adequate to destroy our opponents who, by definition, are enemies of virtue, freedom, and God)

Tuy vậy, sau Thế Chiến II, lực lượng đối đầu Mỹ duy nhất trong thời đó là Nga Sô Viết và Nga Sô lại là Cộng Sản vô thần, do đó đương nhiên là kẻ thù của Thiên Chúa, cũng là kẻ thù của dân được Thiên Chúa chọn: Mỹ.  Cuộc chiến tranh lạnh đă mang đến cho Mỹ sự sợ hăi Cộng Sản v́ ảnh hưởng của Cộng Sản càng ngày càng lan rộng trên thế giới, khắp Đông Âu, và ở các nước thuộc địa ở Phi Châu và Á Châu.  Chủ thuyết của Truman (The Truman doctrine) năm 1947 đưa đến sự viện trợ $400 triệu về quân sự và kinh tế cho Hi Lạp để chống những du kích quân có sự ủng hộ của Cộng Sản.  Thất nghiệp và lạm phát ở Âu Châu khiến cho ảnh hưởng của Cộng Sản lan vào cả những nước như Ư, Pháp, Ḥa Lan, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, và Bỉ, và cho tới ngày nay ảnh hưởng của Cộng Sản cũng chưa hết hẳn.  Truman đưa ra kế hoạch Marshall năm 1948 với $12.6 tỷ đô-la viện trợ để giữ Tây Âu khỏi rơi hẳn vào ṿng ảnh hưởng của Cộng Sản.

Nhưng năm 1949 có 3 biến cố làm cho sự sợ hăi Cộng Sản của Mỹ lên đến độ hoang tưởng. (From Communist fears to paranoia).  Nga sô chặn đường bộ tới Tây Bá Linh khiến cho Mỹ phải tổ chức không vận để hàng ngày cung cấp các phẩm vật cho một thị trấn có 2 triệu người.  Sau cùng Nga Sô phải nhường bước.  Cũng năm 1949 Nga Sô cho nổ quả bom nguyên tử đầu tiên tạo nên một làn sóng sợ hăi khắp nước Mỹ.  Sau cùng, cuối năm 1949, Mao Trạch Đông đuổi Tưởng Giới Thạch ra khỏi lục địa.  Một quốc gia đông dân nhất thế giới, vừa mới là đồng minh của Mỹ cách đó 4 năm, nay đă rơi vào tay Cộng Sản.  Từ sự sợ hăi Cộng sản đến mức hoang tưởng, Mỹ đă quyết định ngăn chận sự bành trướng của Cộng Sản. 

Trong cuốn Can Thiệp Và Cách Mạng: Mỹ Đối Đầu Với Những Phong Trào Nổi Giậy Trên Khắp Thế Giới (Intervention and Revolution: America’s Confrontation With Insurgent Movements Around The World, A Meridian Book, New York, 1972), Sử gia kiêm nhà khoa học chính trị (historian and political scientist) Richard J. Barnet, đă từng là nhân viên Bộ Ngoại Giao cũng như Bộ Quốc Pḥng Hoa Kỳ, viết, trang 301:

Sự hiện diện của một sự đe dọa của Cộng Sản, ngay chỉ là có thể có sự đe dọa của Cộng Sản (như ở Cộng Ḥa Dominique) cũng đủ để cho Mỹ biện minh cho những sự can thiệp của Mỹ.  Nhận định là có sự đe dọa cũng đủ để ngăn ngừa mọi chất vấn có thể đặt ra về sự cần thiết hay đạo đức để dẹp bỏ sự đe dọa.  Mỹ càng ngày càng nói trắng ra khi tuyên bố là Mỹ có quyền đơn phương quyết định là một sự xung đột ở bất cứ nơi nào trên thế giới là sự đe dọa đối với nền an ninh quốc gia của Mỹ hay trật tự thế giới và Mỹ sẽ làm ǵ để đối phó.

(The presence of a Communist threat, even the possibility of a Communist threat (as in the Dominican Republic) has supplied adequate justification for a variety of interventions.  To identify the threat has been enough to preclude any further challenge to the necessity or morality of its suppression.  The US has become increasingly outspoken in claiming the unilateral right to make the determination whether a conflict anywhere in the world constitutes a threat to its national security or international order and what should be done about it.)

Một trong những lư do Mỹ đưa ra để biện minh cho sự can thiệp của Mỹ vào Việt Nam là Mỹ đơn phương quyết định là chế độ Cộng Sản ở Việt Nam sau Genève là sự đe dọa cho nền an ninh quốc gia của Mỹ.  Cho nên Mỹ đă chọn Việt Nam làm tiền đồn chống Cộng bất kể là sau ngày tuyên bố đất nước độc lập, 2 tháng 9, 1945, Ông Hồ Chí Minh đă viết 8 bức thơ gửi Tổng Thống Truman và Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, yêu cầu Hoa Kỳ ủng hộ tinh thần nền độc lập của Việt Nam và c̣n ngỏ ư Việt Nam có thể là một thị trường lớn cho những sản phẩm của Mỹ, nhưng Mỹ không hề trả lời..  Mỹ chọn Việt Nam làm tuyến đầu chống Cộng, làm pḥng tuyến cuối cùng chống sự bành trướng của Cộng Sản ở Á Châu, v́ cho rằng Việt Nam là một nước nhỏ yếu không có khả năng chống lại ư định của Mỹ, cho nên Mỹ sẽ thành công trong mục đích chống Cộng cùng lúc tạo uy tín của Mỹ trên thế giới.  Mặt khác Mỹ c̣n muốn chứng tỏ cho thế giới biết là vũ khí và chiến thuật của Mỹ có thể đối phó với chiến thuật du kích của Cộng Sản.

Đây là một sự tính toán chính trị sai lầm, đan quyện với  một ư đồ đế quốc thực dân mới (thực dân kinh tế), cộng với tâm cảnh của những “cao-bồi bắn dân Da Đỏ” (cowboys shooting Indians) trong những phim “Westerns”, tự cho rằng Mỹ là khuôn mẫu “thiện” của cả thế giới, v́ Mỹ tin tưởng ở Thiên Chúa (In God We Trust), v́ Mỹ là “quốc gia của Thiên Chúa” (God Country), theo tinh thần Ki Tô Giáo và lịch sử Ki Tô Giáo: kẻ nào không tin Thiên Chúa của Ki-tô Giáo là kẻ ác, cho nên với quan niệm trắng đen, thiện chống ác, và đă tin vào ưu thế của vũ khí, để can thiệp vào Việt Nam bất kể lư do, bất kể đạo đức, bất kể pháp lư, đưa đến kết quả là thất bại sau khi tàn phá đất nước Việt Nam một cách man rợ, vô nhân tính.  Noam Chomsky đă châm biếm, cho rằng Mỹ đă thắng một phần ở Việt Nam (A partial victory) v́ đă thành công để lại cho Việt Nam một di sản tan hoang đất nước, khó có cơ hội phục hồi về xă hội và kinh tế, cộng với cuộc cấm vận của Mỹ kéo dài trong 19 năm.  Hăy nghĩ tới một Việt Nam sau cuộc chiến, mọi mặt đều kiệt quệ đến tận xương tủy, cộng với sức ép của Mỹ (Ấn Độ muốn viện trợ cho Việt Nam 100 con trâu cũng bị Mỹ ngăn chận), Việt Nam vươn lên được tới t́nh trạng ngày nay, kể ra cũng là một phép lạ rồi.  Trong phép lạ này cũng có phần của người Việt hải ngoại không chịu nghe theo lệnh của bọn người áo đen bán phở và viết báo chống Cộng, yêu cầu Mỹ đừng bỏ cấm vận, hô hào dân tỵ nạn đừng gửi tiền về, đừng về Việt Nam v..v...

Không ai hiểu Mỹ bằng người Mỹ, nhất là giới trí thức Mỹ. Mục Sư Tin Lành Robert McAfee Brown viết (Ibid., trang 14) về khía cạnh tôn giáo của cuộc chiến:

Đây là cuộc chiến của “những kẻ tốt chống kẻ xấu” (good guys versus bad guys), “những kẻ tin Chúa chống những kẻ vô thần” (the godly versus the ungodly), “ánh sáng chống tối tăm”, là “cuộc đối đầu giữa những quốc gia nô lệ và quốc gia trong thế giới tự do” (the antagonists are the “slave nations” and the nations of the “free world”), cuộc chiến chống “những kẻ man rợ đe dọa những dân tộc văn minh, luật pháp và trật tự, và lối sống của người Mỹ” (Barbarians threaten civilized peoples, law and order, and the American way of life).  Đó là cách nh́n lịch sử của những người tin vào một cuộc chiến giữa thiện và ác trong ngày tận thế (Their view of history is apocalyptic)...

Trong những phim “cao-bồi”, bao giờ cũng có hai phe riêng biệt.  Một phe chiến đấu cho luật pháp và trật tự, phe kia vô luật pháp và vô trật tự.  Nếu trong chuyện phim có những dân da đỏ, sự xung đột là giữa những người da màu dă man và những người da trắng văn minh, yêu ḥa b́nh.  Kết cục bao giờ cũng là cảnh tàn bạo.  Phe thắng là phe có nhiều vũ khí tối tân hơn hoặc rút súng nhanh hơn.  Khi mà, trong vài trường hợp, những kẻ xấu (da màu) tiêu diệt một nhóm nhỏ những kẻ tốt (da trắng), đó là một sự tàn sát độc ác và tàn nhẫn (it is a cruel and heartless massacre); khi mà những kẻ tốt (da trắng) giết vô số những kẻ xấu (da màu) [when the good guys kill huge numbers of bad guys], đó là một sự chiến thắng của công lư và văn minh (it is a victory for justice)

Nhận định của một giới chức Ki-tô Giáo như trên thật là rơ ràng trong cuộc chiến ở Việt Nam với những motto: “Kill a gook for God” viết trên mũ sắt của lính Mỹ, “A good VC is a dead one”, và Hồng Y Spellman sang Việt Nam ủy lạo binh sĩ Mỹ rằng họ đang chiến đấu để bảo vệ nền văn minh Ki-tô Giáo, một nền văn minh quy thần, hạ thấp phẩm giá con người, rất xa lạ đối với nền văn minh nhân bản và nhân chủ của Việt Nam.

Mỹ đă thất bại ở Việt Nam trong những mục đích tham chiến và bảo vệ nền văn minh Ki Tô Giáo.  Trước thế giới, Mỹ không c̣n là  “một thị trấn trên ngọn đồi”. Tại sao Mỹ thất bại ở Việt Nam?  David Lamb (UPI reporter 1960’s; Los Angeles Time’s first peacetime bureau in VN) đă đưa ra một nhận định khá đúng  trong cuốn Vietnam, Ngày Nay (“Vietnam, Now” , Public Affairs, NY, 2002) trang 85,91:

Sai lầm lớn của người Mỹ là không hiểu lịch sử, văn hóa và trạng thái tâm lư đặc trưng của Việt Nam.  Họ quá tin chắc vào sức mạnh quân sự sẽ thắng cuộc chiến, không bao giờ buồn để ư đến chuyện t́m hiểu là họ chiến đấu với ai...  Mỹ đă tới Việt Nam để xây dựng nhưng rút cuộc là phá hủy.  Mỹ tới rừng rú Việt Nam để chiếm ḷng dân, nhưng trong cuộc chiến lâu dài nhất – cuộc chiến đầu tiên mà Mỹ thất trận –đă khám phá ra rằng những dụng cụ chiến tranh không thể thay thế cho sinh khí  của tinh thần quốc gia [của người dân Việt].

(The big mistake the Americans made was not understanding the Vietnamese’s history, culture, mentality.  They were so sure military strength sould win the war, they never bothered to learn who they were fighting.... The US had come to Vietnam to build and ended up destroying. It came to the jungles of VN to win hearts and minds, and in fighting its longest war – the first war the US had ever lost – discovered the tools of war were no substitute for the vitality of nationalism..)

Nhưng nghiên cứu kỹ vấn đề, căn bản không phải là “Sai lầm lớn của người Mỹ là không hiểu lịch sử, văn hóa và trạng thái tâm lư đặc trưng của Việt Nam” mà chính là căn bản pháp lư của sự can thiệp của Mỹ vào Việt Nam.  Như vài tài liệu trên đă chứng tỏ, Mỹ không có lư do nào chính đáng để can thiệp vào Việt Nam từ 1945 đến 1975. Mỹ đă bất kể đến công pháp quốc tế, không dựa trên pháp lư, mà dựa trên “luật rừng” và “cường quyền thắng công lư” để can thiệp vào Việt Nam với ư đồ “bành trướng thế lực và ảnh hưởng trên toàn khu vực” như Gareth Porter đă viết trong bài : “Biện giải vấn đề Việt Nam 30 năm sau — Bàn cờ domino Châu Á hay sự khống chế của Hoa Kỳ?“,  Hà Minh dịch trên Talawas:

Trước vai tṛ chính của quân đội Hoa Kỳ trong việc quyết định can thiệp sâu hơn vào Việt Nam, sự tương đồng lịch sử giữa việc chiếm đóng Việt Nam và Iraq càng trở nên hiển nhiên. Trong cả hai trường hợp, ưu thế quân sự toàn cầu của Mỹ đă nuôi dưỡng ư đồ bành trướng thế lực và ảnh hưởng trên toàn khu vực. Và trong cả hai trường hợp, các lănh đạo an ninh quốc gia đă giả định rằng họ có thể dùng vũ lực mà không sợ nguy cơ mở rộng chiến tranh, sự giả định này phụ thuộc nặng nề vào hiệu quả răn đe đối với kẻ thù. Họ đă sai lầm nghiêm trọng tại cả hai nơi: Việt Nam và Iraq. 

Bài học Việt Nam chưa làm Mỹ tỉnh giấc mộng bá vương, cho nên ngày nay chúng ta lại thấy Mỹ đơn phương đi vào cuộc chiến ở Iraq, dựa trên những quyết định đơn phương vô căn cứ hay ngụy tạo: Iraq có vũ khí giết người hàng loạt (Weapons of mass destruction) và Iraq can dự vào vụ 9-11 ở New York. 

Viết về chiến tranh Việt Nam, chúng ta không thể bỏ qua yếu tố kinh tế. Phải chăng những lư do Mỹ đưa ra về sự can thiệp vào Việt Nam chỉ là, như Tướng Telford TayLor, cố vấn trưởng của Mỹ tại Ṭa Án Nuremberg để xử các tội phạm chiến tranh Đức quốc Xă (Chief counsel for the prosecution, with the rank of Brigadier General, at the Nuremberg war-crimes trials), đă viết trong cuốn: “Nuremberg Và Việt Nam: Một Tấn Thảm Kịch Của Mỹ” (Nuremberg and Vietnam: An American Tragedy, New York Times Book, 1970, trang 103):  “che dấu ư định khai thác Nam Việt Nam như là một căn cứ quân sự Mỹ để “ngăn chặn” Cộng Sản, hay thống trị Đông Nam Á và những tài nguyên thiên nhiên khổng lồ ở đó” [only to conceal the intention to exploit South Vietnam as an American military base to “contain” Communism, or to dominate Southeast Asia and its enormous natural resources].

 Tây phương đă đến Á Châu như là những đế quốc thực dân, Á Châu không có mấy lư do để tin tưởng rằng Mỹ nhân đạo hơn những người da trắng đă đến trước.  Và chúng ta đă biết, mục đích chính của Mỹ không phải là giúp dân Việt Nam.

Hành động can thiệp vào Việt Nam của Mỹ không nằm ngoài chủ trương của Mỹ là thiết lập một trật tự thế giới ổn định (a stable world order), theo ư định của Mỹ, mà trong cái gọi là trật tự thế giới này, Mỹ nắm Ngân Hàng Quốc Tế (World Bank), Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế (IMF = International Monetary Fund).  Mỹ đă dùng những cơ quan này để cho các nước nhỏ đang mở mang vay nhẹ lăi, hỗ trợ những dự án có lợi cho Mỹ, và khi cần có thể làm sụp đổ nền kinh tế địa phương.  Thật vậy, theo Mục sư Robert McAfee Brown (Ibid., trang 24) th́:

Trật tự thế giới ngày nay rất lợi lộc cho những nhà tư bản Mỹ, những người ngồi trên chóp của đống lợi nhuận.  Ngoại viện của Mỹ cho những kém mở mang được coi như là một chủ nghĩa đế quốc mới; không phải là đế quốc quân sự mà là đế quốc đô-la.  Đế quốc đô-la không hiển nhiên như đế quốc thực dân; nó không toan tính thiết lập một văn pḥng chính trị thực dân.  Nó mua chuộc những chính trị gia bản xứ sẵn sàng bán linh hồn và xen vào nội bộ của quốc gia qua những phương pháp kinh tế chứ không phải là chính trị.  Nó cũng có hiệu lực như là thực dân quân sự nhưng khó mà có thể lột mặt nạ của nó ra. [Chúng ta hăy nh́n kỹ vài bộ mặt chính trị gia được Mỹ mời đến dự ngày độc lập của Mỹ tại Ṭa Đại Sứ ở Việt Nam]

(The present world order is very profitable for capitalists in the United States, who are sitting on top of the heap.  The foreign aid given by the United States to underdeveloped nations is regarded as a new kind of imperialism: not military but dollar imperialism; it does not attempt to set up a colonial political office.  Instead, it buys out willing native politicians and interferes in the country through economic rather than political methods.  It is just as effective as colonial imperialism, though harder to unmask.)

Trong cuốn Turning Points in World History: The Vietnam War, yếu tố kinh tế cũng được nói tới ở trang 50:

Trong ngôn từ chiến lược và kinh tế, Đông Nam Á cũng là vấn đề quan trọng đối quyền lợi của Mỹ.  Đông Nam Á rơi vào tay Cộng Sản sẽ đe dọa chuỗi đảo trải dài từ Nhật tới Phi Luật Tân, cắt đường hàng không của Mỹ tới Ấn Độ và Nam Á và dẹp bỏ pḥng tuyến pḥng vệ đầu ỡ Thái B́nh Dương.  Úc và Tân Tây Lan (New Zealand) sẽ bị cô lập.  Vùng (Đông Nam Á) có nhiều tài nguyên thiên nhiên và chiến lược, gồm có thiếc, cao su, gạo, nguồn dầu dừa, quặng sắt, đồng, tungsten, và dầu hỏa. Mỹ không chỉ bị cắt đứt, không tơ hào ǵ được những nguồn tài nguyên đó, mà tiềm năng về những thị trường to lớn để tiêu thụ những sản phẩm của Mỹ cũng bị đe dọa.

In strategic and economic terms, Southeast Asia was also critical to American interests.  The fall of Southeast Asia would threaten the island chain stretching from Japan to Philippines, cutting off American air routes to India and South Asia and eliminating the first line of defense in the Pacific.  Australia and New Zealand would be isolated.  The region was loaded with important natural and strategic resources, including tin, rubber, rice, copra, iron core, copper, tungsten, and oil.  Not only would be the US be cut off from those resources, but huge potential markets for American products would be threatened.

Ở trên tôi đă đưa ra sơ lược ba yếu tố chính trị, tôn giáo, và kinh tế đă góp phần trong cuộc can thiệp của Mỹ vào Việt Nam.  Căn bản là Mỹ đă chọn Việt Nam làm địa bàn chống Cộng ở Đông Nam Á, bất kể là người Việt Nam có muốn hay không.  Mỹ đă quyết định dùng vũ lực để chống Cộng ở Việt Nam, Nam Việt Nam là pḥng tuyến không cho Cộng Sản vượt qua, vậy những “nếu” hay “tại v́” đặt ra để giải thích cuộc can thiệp của Mỹ vào Việt Nam đều không thích hợp. Mỹ sẽ nhảy vào can thiệp nếu có nguy cơ miền Nam rơi vào tay Cộng Sản, bất kể là Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam gồm 100% người Nam hay 100% người Bắc.  Nguy cơ này càng ngày càng hiện rơ vào từ năm 1961 đến cao điểm vào những năm 1964-1965, cho nên Mỹ đă ồ ạt đem quân vào Việt Nam. Tuy nhiên, để  cho vấn đề được rơ ràng hơn, có lẽ chúng ta cũng nên bàn đến hai điều sau đây trên Talawas.

2.       Tiêu Dao Bảo Cự:  Nếu không có cuộc chiến tranh giải phóng của miền Bắc, được chuẩn bị ngay từ năm 1954 khi cài cấy cán bộ ở lại và sau đó từng bước đưa vũ khí và quân đội vào miền Nam và cuộc chiến lan rộng th́ Mỹ có trực tiếp đưa quân vào miền Nam không?

Lê Xuân Khoa: Cuộc chiến 1955-1975 ở Việt Nam được gọi là nội chiến v́ sau khi đất nước bị chia đôi, chính quyền miền Bắc đă để lại cán bộ, chôn dấu vũ khí và hoạt động bí mật đàng sau các phong trào tranh đấu ở miền Nam; trong khi đó, chính quyền Ngô Đ́nh Diệm cũng phát động chiến dịch tố cộng sâu rộng và mănh liệt.”

Đọc hai đoạn trên của 2 tác giả Lê Xuân Khoa và Tiêu Dao Bảo Cự trong cuộc tranh luận về gọi tên cho cuộc chiến, tôi quả lấy làm thất vọng v́ đến thời buổi này mà hai tác giả trên c̣n có thể viết ra được những câu như vậy.  Hai tác giả trên, và có thể c̣n một số người khác cũng đồng ư với những lập luận trên, không lư ǵ đến nguồn gốc cuộc chiến ở miền Nam từ đâu phát khởi, phát khởi từ bao giờ, và tại sao nó lại phát khởi.  Nói ngắn gọn, nó phát khởi là từ một số người ở miền Nam bị dồn đến đường cùng, cho nên nổi giậy để chống những chính sách của chính quyền gia đ́nh trị, tôn giáo trị Ngô Đ́nh Diệm.  Sự nổi giậy này dần dần bành trướng thành Mặt Trận Giải Phóng Quốc Gia, và sau đó, để đối phó với sự đàn áp của chính quyền Diệm do Mỹ đứng đàng sau, đă phải chịu sự chi phối và chỉ đạo của Bắc Việt.  Ngày nay, tuyệt đại đa số viết về Mặt Trận Giải Phóng Việt Nam cho thấy tuyệt đối không phải là v́ có cuộc chiến tranh giải phóng của miền Bắc, được chuẩn bị ngay từ năm 1954 khi cài cấy cán bộ ở lại và sau đó từng bước đưa vũ khí và quân đội vào miền Nam như Tiêu Dao Bảo Cự viết, mà cũng không phải là v́ sau khi đất nước bị chia đôi, chính quyền miền Bắc đă để lại cán bộ, chôn dấu vũ khí và hoạt động bí mật đàng sau các phong trào tranh đấu ở miền Nam như Giáo sư Lê Xuân Khoa Viết.  Không hiểu hai tác giả trên đă đọc đến vài cuốn sách điển h́nh như của Jean Lacouture với cuốn Vietnam: Between Two Truces, Vintage Book, 1966, Chương 3: The Birth of  The National Liberation Front; Frances Fitzgerald với cuốn Fire In The Lake, 1972, Chương 4: The National Liberation Front, Phần The Origins Of The National Liberation Front; và nhất là cuốn The Pentagon Papers, Published by The New York Times, 1971, Chapter 2, pp. 67-78:

Sau đây là vài đoạn điển h́nh trong cuốn The Pentagon Papers, tài liệu của Ngũ Giác Đài, hiển nhiên không phải thuộc loại phản chiến hay thiên Cộng:

Tài liệu Ngũ Giác Đài nói, t́nh báo Mỹ ước tính trong thập niên 1950 là chiến tranh phát khởi phần lớn là do sự nổi giậy ở miền Nam để chống chế độ tham nhũng và càng ngày càng đàn áp dân chúng của Ngô Đ́nh Diệm .

Tài liệu Ngũ Giác Đài nói về những năm 1956-1959, khi mà cuộc nổi giậy bắt đầu, hầu hết những người đứng lên cầm vũ khí là những người Việt miền Nam và những nguyên nhân họ chiến đấu không có cách nào có thể bảo đó là do kế hoạch tính toán trước ở Bắc Việt.

Chỉ có rất ít bằng chứng là Bắc Việt đă chỉ đạo, hoặc có khả năng để chỉ đạo, những sự bạo động ở miền Nam (3 tháng cuối 1957: 75 viên chức địa phương bị ám sát.  Ngày 22 tháng 10, 1957, 13 người Mỹ bị thương trong 3 cuộc nổ bom ở Saigon)

Từ năm 1954 đến năm 1958 Bắc Việt tập trung vào sự phát triển nội bộ, hiển nhiên là hi vọng vào một cuộc thống nhất đất nước hoặc qua cuộc bầu cử theo như Hiệp Định Genève hoặc là kết quả của sự sụp đổ đương nhiên của chế độ Diệm yếu ớt.  Cộng sản để lại ở miền Nam một bộ phận ṇng cốt khi họ đi tập kết ra Bắc năm 1954 sau cuộc chiến với Pháp chấm dứt, nhưng những cán bộ được lệnh chỉ được “tranh đấu chính trị” [để sửa soạn kiếm phiếu trong cuộc bầu cử mà Bắc Việt hi vọng, và điều này không vi phạm hiệp định Genève].

Tháng 5, 1959, các nhà lănh đạo Bắc Việt quyết định nắm quyền cuộc nổi giậy càng ngày càng lớn mạnh ở miền Nam.

Tài liệu Ngũ Giác Đài nói, cả t́nh báo Mỹ và các tù binh Việt Cộng đều cho sự thành công nhanh chóng của Việt Cộng sau 1959 là do những sai lầm của Diệm.

Tài liệu Ngũ Giác Đài mô tả trạng thái tâm lư của Ngô Đ́nh Diệm như là của một “Đại Phán Quan Tây Ban Nha).

(American Intelligence estimates during the 1950s show, The Pentagon account says, that the war began largely as a rebellion in the South against the increasingly oppressive and corrupt regime of Ngo Dinh Diem.

“Most of those who took up arms were South Vietnamese and the causes for which they fought were by no means contrived in North Vietnam,” the Pentagon account says of the years from 1956 to 1959, when the insurgency began.

There is only sparse evidence that North Vietnam was directing, or was capable of directing, that violence (Last quarter of 1957: 75 local assassinated or kidnapped.  On October 22, 1957, 13 Americans were wounded in three bombings in Saigon)

From 1954 to 1958 North Vietnam concentrated on its internal development, apparently hoping to achieve reunification either through the election provided for in the Geneva settlement or through the natural collapse of the weak Diem regime.  The Communist left behind a skeletal apparatus in the South when they regrouped to North Vietnam in 1954 after the war with the French ended, but the cadre members were ordered to engage only in “political struggle.”

North Vietnam’s leaders formally decided in May, 1959, to take control of the growing insurgency.

The Pentagon account says that both American intelligence and Vietcong prisoners attributed the Vietcong’s rapid success after 1959 to the Diem’s mistakes.

Diem’s mentality is described in the account as like that of a “Spanish Inquisitor”.)

Đến đây, có lẽ chúng ta cũng nên t́m hiểu chút ít là chính quyền Ngô Đ́nh Diệm đă làm những ǵ để cho người dân miền Nam phải nổi giậy chống đối, và như chúng ta đă biết, không phải là chủ trương của Bắc Việt cho đến năm 1959.  Đây không phải là chỗ đi vào chi tiết những hành động khủng khiếp của chính quyền Diệm đối với người dân, các đảng phái, và tôn giáo khác.  Quư độc giả nào muốn biết rơ hơn th́ có thể tham khảo nhiều cuốn sách hiện hữu ngày nay bằng tiếng Anh, hoặc hai cuốn “9 Năm Máu Lửa Dưới Chính Quyền Ngô Đ́nh Diệm” của Nguyệt Đam và Thần Phong và “Đảng Cần Lao” của Chu Bằng Lĩnh.  Ở đây, tôi chỉ đưa ra vài nét chính qua những nhận định của Giáo sư Mortimer T. Cohen trong cuốn From Prologue To Epilogue In Vietnam, trang 240, 41, 61:

Diệm là một người Công Giáo thuộc thời Trung Cổ - ông ta đúng, mọi người khác đều sai.  Chân lư (Phúc Âm) có quyền ưu tiên, những sự sai lầm không có.  Và, biết rơ bản chất bất ổn định của quyền cai trị của ông ta, ông ta bị ám ảnh bởi ư tưởng là người nào phê b́nh bất cứ điều ǵ về chế độ của ông ta cũng là những kẻ thù thâm căn cố đế.

Ông ta là thánh Dominique (Người được Giáo Hội Công Giáo giao cho nhiệm vụ phát động những Ṭa Án Xử Dị Giáo (The Inquisition) trong thời Trung Cổ).

Tháng 5 1955, ông ta mở chiến dịch Tố Cộng.  Hiệp Định Genève đặc biệt cấm không được trả thù chính trị.

Do đó, Diệm đă khởi sự những sự thù nghịch.  Chính hắn, bằng chính sách tấn công tiêu diệt Việt Minh, đă khởi sự cuộc chiến ở miền Nam.  Và chúng ta cần nhấn mạnh là, hắn ta hành động như vậy không phải là để trả đũa bất cứ sự khiêu khích nào của Việt Minh, nhưng từ sự thúc đẩy là phải tiêu diệt Cộng đỏ - tinh thần của một tên Công Giáo thời Trung Cổ đi săn lùng kẻ lạc đạo...

(Diem was a medieval Catholic – he was right, the others were wrong.  Truth has privileges, error đoes not have.  And, well aware of the precarious nature of his rule, he was obsessed with the idea that all who criticized anything about his regime were inveterated enemies.

He was St. Dominick.

June of ’55 he opened an “Anti-Communist Denunciation Program”.  The Geneva Accord specifically forbade political reprisals.

Thus, Diem began the hostilities.  It was he, who by his assault on the Vietminh, began the fighting in the South.  And, it must be emphasized, that he did this not in response in any Vietminh provocations, but out of his compulsion to exterminate the Reds – the spirit of the Medieval Catholic heretic-hunter.)

Phê b́nh chiến dịch Tố Cộng với những kết quả khủng khiếp của nó qua một vài con số trích dẫn mà tôi không muốn kê ra ở đây, Avro Manhattan viết trong cuốn Vietnam: Why Did We Go, 1984, trang 99, như sau:

Đằng sau cái bề mặt (Tố Cộng), mục tiêu thực của nó là Công Giáo hóa quốc gia.  Sự đàn áp của Công Giáo ở Nam Việt Nam không phải là sự tác động của một cá nhân cuồng tín, hay của một nhóm cá nhân thí dụ như ba anh em của Diệm, hiến thân cho chính sách Công Giáo hóa một nước Phật Giáo.  Nó là phó sản của một chính sách dài hạn đă được tính toán cẩn thận, nhận thức và đẩy mạnh bởi những bộ óc mà những mục tiêu căn bản là bằng mọi giá, bành trướng một tôn giáo mà họ tin chắc rằng là một tôn giáo chân thật duy nhất trên thế giới.

Người gây cảm hứng chính và theo đuổi chính sách này, như chúng ta đă thấy, là Giáo Hoàng Pius XII.  Chính sách đó hoàn toàn hợp điệu với chiến lược toàn cầu của ông ta, nhắm tới hai mục tiêu căn bản: tiêu diệt Cộng Sản, và bành trướng Giáo Hội Công Giáo

Behind itd facade its real objective was the Catholicization of the Country.  The Catholic repression of South Vietnam was not the work of a fanatical individual, or a group of individuals, like the three Diem brothers, dedicated to the Catholicization of a Buddhist country.  It was the by-product of a well calculated long range policy conceived and promoted by minds whose basic objectives were the expansion at all costs, of a religion which they were convinced was the only true religion on earth.

The main inspirer and prosecutor of such a policy, as we have seen, was Pope Pius XII.  Such policy was totally consonant with his globl strategy, directed at two fundamental objectives: the destruction of Communism, and the expansion of the Catholic Church.

 

Tưởng chúng ta cũng nên nhắc lại là Giáo Hoàng ngày nay, Bê-Nê-Đít-To 16, nguyên là Hồng Y Thiết Giáp Ratzinger, cách đây không lâu, đă cùng với Giáo Hoàng John Paul II, tung ra tài liệu Dominus Jesus, khẳng định Công Giáo là tôn giáo chân thật duy nhất, không có sự cứu rỗi (cái bánh vẽ trên trời của Giáo hội) ngoài giáo hội, và đă từng phê b́nh một câu rất khiếm nhă, nếu không muốn nói là hạ cấp, đối với Phật Giáo.  Tin vào những lời đường mật của Bê-Nê-Đít-To 16 là đánh đu với tinh, chết lúc nào không biết.

 

Sau cùng, tôi muốn bàn qua đến chủ đề 3.

3. Nội Chiến Hay Chiến Tranh Ủy Nhiệm ??

Thế nào là nội chiến và thế nào là chiến tranh ủy nhiệm?  Nếu chúng ta không định nghĩa rơ ràng những từ này th́ bàn về chúng là vô ích.  Theo định nghĩa, nội chiến là cuộc chiến giữa hai phe trong một quốc gia mà không có sự nhúng tay hay hiện diện của người ngoài. “Nội”.  C̣n ủy nhiệm có nghĩa là ủy thác cho một người khác một nhiệm vụ làm thay cho ḿnh.  Tôi cho rằng cả hai từ “nội chiến” và “chiến tranh ủy nhiệm” đều không thể áp dụng trong trường hợp Việt Nam.  Thật ra th́ từ “ủy nhiệm” chỉ có thể áp dụng cho phía Việt Nam Cộng Ḥa chứ không thể áp dụng cho phía Bắc Việt.  Lư do rất đơn giản.  Mỹ dựng lên chế độ miền Nam và quyết định mọi việc, dùng miền Nam để chống Cộng cho Mỹ.  Điều này thật là rơ ràng qua những tài liệu lịch sử trích dẫn trong các phần trên.  Nước nào dựng lên chính quyền Bắc Việt, và chiến đấu để thống nhất đất nước có phải là một nhiệm vụ đă được nước ngoài giao phó cho không?  Bảo rằng v́ Trung Cộng và Nga Sô tiếp tế vũ khí cho Bắc Việt là ủy nhiệm cho Bắc Việt chống Mỹ hộ Nga Sô hay Trung Cộng để thực hiện âm mưu bành trướng chủ nghĩa Cộng Sản, tôi cho là ngớ ngẩn.  V́ đây cũng chính là sự thẩm định chính trị vô cùng sai lầm của Mỹ khiến cho Mỹ can thiệp vào Việt Nam và cuối cùng đi đến thất bại.

Khi Pháp thất trận và họp hội nghị Genève, ngoại trưởng Mỹ John Foster Dulles đă lên án Trung Quốc là đă viện trợ vũ khí cho Việt Nam.  Giáo sư Mortimer Cohen đă châm biếm (Ibid., pp. 207, 253):

Dulles không chịu chấp nhận là Việt Nam tự ḿnh thắng trận.  Họ phải có viện trợ từ bên ngoài.  Chắc chắn là họ có rồi – cũng như Pháp.  Hiển nhiên là ư tưởng về công bằng của Dulles và những người thuộc phái hữu là trang bị cho Pháp từ đầu đến chân với những vũ khí hiện đại và hi vọng rằng Việt Minh sẽ chiến đấu với những súng của đầu thế kỷ 19, gươm và giáo.

Thái độ của Dulles có vẻ như là Mỹ viện trợ quân phí cho Pháp nhiều tỷ đô-la th́ được, nhưng những quốc gia Cộng sản viện trợ cho Việt Minh chỉ có một phần nhỏ (so với viện trợ của Mỹ cho Pháp) th́ đó là một tội ác và là hành động xâm lăng.

(Dulles simply would not admid that the Vietnam did it alone.  They must have had aid from the outside.  Sure they did – so did the French.  Apparently Dulles’ and the right-wingers’ idea of fair play was to arm the French to the teeth with modern weapons and expect the Viet Minh to fight with early 19th century guns, swords and spears..

Dulles’ attitude seemed to be that it was all right for the US to hand the French billions in military aid, but a crime and an aggression when the communist nations supplied a fraction of that to the Viet Minh.)

Trong cuộc chiến ở miền Nam, Mỹ cũng vẫn tiếp tục lên án sự viện trợ của Nga Sô và Trung Quốc cho Bắc Việt, và Bắc Việt tiếp tế cho Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam, và không thiếu ǵ người Việt chống Cộng, có đầu mà không có óc, thí dụ như ông Trần Trung Đạo đă dùng điểm này, phóng đại vài con số, để “đối thoại” với ông Nguyễn Ḥa.  Về vấn đề này, Giáo sư Cohen lại viết (Ibid., p. 260):

Nhưng Mỹ làu bàu  về cái nỗi ǵ?  Bắc Việt tiếp tế cho VC?  Thế th́ Mỹ cho Quân Đội Nam Việt Nam cái ǵ?  Súng hỏa mai??  Từ 1949 về sau những người Âu Châu ở Việt Nam ca thán và phàn nàn v́ kẻ thù đă được tiếp tế vũ khí có cùng phẩm chất như của họ.  Tây phương mơ tưởng đến những ngày huy hoàng xưa kia khi dân bản xứ chống lại họ với cung tên và bị họ bắn tan hoang bởi những súng của hải quân, pháo binh, và súng máy.   “Gậy ông đập lưng ông” chỉ là công bằng.

(But what was the US growling about?  The North was supplying the VC?  And what were the American giving the ARVN -–muzzle loaders?  From 1949 on the Europeans in Vietnam whined and complained because their enemies were supplied with the same quality armament as they.  The West was dreaming of the good old days when the natives fought with bows and arrows and they were shattered them with naval guns, artillery, and automatic weapons.  “Turn about” is fair play.)

Cuộc chiến ở Việt Nam có phải là nội chiến không?  Có lẽ không có ǵ rơ ràng hơn là đoạn sau đây của Daniel Ellsberg trong cuốn Secrets: A Memoir of Vietnam and the Pentagon Papers, Viking, 2002, p.255:

Không làm ǵ có chiến tranh Đông Dương thứ nhất và thứ nh́, chỉ có một cuộc xung đột nối tiếp trong một phần tư thế kỷ..

Dùng ngôn từ thực tế, đứng về một phía (Mỹ), ngay từ đầu nó đă là một cuộc chiến của Mỹ: mới đầu là Pháp-Mỹ, sau đến toàn là Mỹ.  Trong cả hai trường hợp, nó là một cuộc đấu tranh của người Việt Nam – không phải là tất cả người Việt Nam nhưng cũng đủ để duy tŕ cuộc đấu tranh – chống chính sách của Mỹ và  những kinh viện, ủy nhiệm, kỹ thuật gia, hỏa lực, và cuối cùng, quân đội và phi công, của Mỹ.

Cuộc chiến đó không có ǵ là “nội chiến”, sau 1956 hay 1960, như nó đă không từng là nội chiến trong cuộc tái chiếm thuộc địa của Pháp được Mỹ ủng hộ.  Một cuộc chiến mà trong đó một phía hoàn toàn được trang bị và trả lương bởi một quyền lực ngoại quốc – một quyền lực nắm quyền quyết định về bản chất của chế độ địa phương v́ những quyền lợi của ḿnh – th́ không phải là một cuộc nội chiến.

Bảo rằng chúng ta “xía vào” cái gọi là “đích thực là một cuộc nội chiến”, như hầu hết các tác giả Mỹ, và ngay cả những người có khuynh hướng tự do chỉ trích cuộc chiến cho rằng như vậy cho đến ngày nay, đơn giản chỉ là che dấu một sự thực đau ḷng hơn, và cũng chỉ  là một huyền thoại như là luận điệu chính thức về một “cuộc xâm lăng từ miền Bắc”.

Theo tinh thần Hiến Chương Liên Hiệp Quốc và theo những lư tưởng mà chúng ta công khai thừa nhận, đó là một cuộc ngoại xâm,  sự xâm lăng của Mỹ.

There had been no First and Second Indochina Wars, just one continuous conflict for almost a quarter of century.

In practical terms, on one side, it had been an American war almost from its beginning: at first French-American, eventually wholly American.  In both cases it was a struggle of Vietnamese – not all of them but enough to persist – against American policy and American financing, proxies, technicians, firepower, and finally, troops and pilots.

It was no more a “civil war” after 1955 or 1960 than it had been during the US-supported French at colonial reconquest.  A war in which one side was entirely equipped and paid by a foreign power – which dictated the nature of the local regime in its own interest – was not a civil war.  To say that we had “interfered” in what is “really a civil war”, as most American writers and even liberal critics of the war  do to this day, simply screened a more painful reality and was as much a myth as the earlier official one of “agression from the North”.  In terms of the UN Charter and our own avowed ideals, it was a war of foreign agression, American aggression.

Tại sao Daniel Ellsberg lại có thể viết như vậy.  V́ Ellsberg là viên chức trong chính quyền Mỹ, đă từng đọc được những tài liệu mật nhất của Mỹ và biết rơ nhất về thực chất cuộc chiến ở Việt Nam.  Chính ông là người đă tiết lộ Tài Liệu Ngũ Giác Đài.  Và ông viết đoạn trên năm 2002 chứ không phải là trong thời kỳ “phản chiến” sôi nổi trên đất Mỹ.  Nếu chúng ta đă đọc một số những sách viết về cuộc chiến Việt Nam, viết sau 1975, của các học giả và cựu quân nhân Mỹ, th́ chúng ta sẽ thấy rằng đa số đồng ư với Daniel Ellsberg về điểm này.

Có lẽ chúng ta cũng nên biết thêm một tài liệu khác về bản chất của cuộc chiến ở Việt Nam cách đây trên 30 năm.  Trong cuốn Chiến Tranh Việt Nam Và Văn Hóa Mỹ (The Vietnam War and American Culture, Columbia University Press, New York, 1991), John Carlos Rowe and Rick Berg viết, trang 28-29:

Cho tới năm 1982 – sau nhiều năm tuyên truyền liên tục mà hầu như không có tiếng nói chống đối nào được phép đến với đại chúng – trên 70% dân chúng vẫn coi cuộc chiến (ở Việt Nam) “căn bản là sai lầm và phi đạo đức”, chứ không chỉ là “một lỗi lầm.”

Tưởng cũng nên nhớ lại vài sự kiện.  Mỹ đă dính sâu vào nỗ lực của Pháp để tái chiếm thuộc địa cũ của họ, biết rằng kẻ thù là phong trào quốc gia của Việt Nam.  Số tử vong vào khoảng nửa triệu.  Khi Pháp rút lui, Mỹ lập tức hiến thân vào việc phá hoại Hiệp Định Genève năm 1954, dựng lên ở miền Nam một chế độ khủng bố, cho đến năm 1961, giết có lẽ khoảng 70000 “Việt Cộng”, gây nên phong trào kháng chiến mà từ 1959 được sự ủng hộ của nửa miền Bắc tạm thời chia đôi bởi Hiệp Định Genève mà Mỹ phá ngầm.  Trong những năm 1961-62, Tổng thống Kennedy phát động cuộc tấn công thẳng vào vùng quê Nam Việt Nam với những cuộc thả bom trải rộng, thuốc khai quang trong một chương tŕnh được thiết kế để lùa hàng triệu người dân vào những trại (ấp chiến lược?) nơi đây họ được bảo vệ bởi những lính gác, giây thép gai, khỏi quân du kích mà Mỹ thừa nhận rằng được dân ủng hộ.  Mỹ khẳng định là đă được mời đến, nhưng như tờ London Economist đă nhận định chính xác, “một kẻ xâm lăng là một kẻ xâm lăng trừ phi được mời bởi một chính phủ hợp pháp.”  Mỹ chưa bao giờ coi những tay sai ḿnh dựng lên là có quyền hợp pháp như vậy, và thật ra Mỹ thường thay đổi những chính phủ này khi họ không có đủ thích thú trước sự tấn công của Mỹ hay t́m kiếm một sự dàn xếp trung lập được mọi phía ủng hộ nhưng bị coi là nguy hiểm cho những kẻ xâm lăng, v́ như vậy là phá ngầm căn bản cuộc chiến của Mỹ chống Nam Việt Nam.  Nói ngắn gọn, Mỹ xâm lăng Nam Việt Nam, ở đó Mỹ đă tiến tới việc làm ngơ tội ác xâm lăng với nhiều tội ác khủng khiếp chống nhân lọại trên khắp Đông Dương.

(As late as 1982 – after years of unremitting propaganda with virtually no dissenting voice permitted expression to a large audience – over 70% of the general population (but far fewer “opinion leaders”) still regarded the war as “fundamentally wrong and immoral,’ not merely “a mistake”..

It is worth recalling a few facts.  The US was deeply committed to the French effort to reconquer their former colony, recognizing throughout that the enemy was the nationalist movement of Vietnam.  The death toll was about half a million.  When France withdrew, the US dedicated itself at once to subverting the 1954 Geneva settlement, installing in the south a terrorist regime that killed perhaps 70000 “Viet Cong” by 1961, evoking resistance which, from 1959, was supported from the northern half of the country temporarily divided by the Geneva settlement that the US had undermined.  In 1961-1962, President Kennedy launched a direct attack against rural South Vietnam with large-scale bombing and defoliation as part of a program designed to drive millions of people to camps where they would be “protected” by armed guards and barbed wire from the guerillas whom, the US conceded, they were willinggly supporting.  The US maintained that it was invited in, but as the  London Economist accurately observed, “an invader is an invader unless invited in by a government with a claim to legitimacy.”  The US never regarded the clients it installed as having any such claim, and in fact it regularly replaced them when they failed to exhibit sufficient enthusiam for the American attack or sought to implement the neutralist settlement that was advocated on all sides and was considered the prime danger by the aggressors, since it would undermine the basis for their war against South Vietnam.  In short, the US invaded South Vietnam, where it proceeded to compound the crime of aggression with numerous and quite appalling crimes against humanity throughout Indochina.)

Như trên tôi đă tŕnh bày, từ “chiến tranh ủy nhiệm” không thích hợp,  v́ nó chỉ đúng có một phía: Mỹ ủy nhiệm [ủy thác nhiệm vụ] cho Nam Việt Nam làm tiền đồn chống Cộng cho Mỹ, nhưng Nga và Tàu không ủy nhiệm cho Việt Nam kháng chiến chống Pháp, cũng như không ủy nhiệm cho Việt Nam gây chiến với Mỹ và chống Mỹ để bành trướng chủ nghĩa Cộng Sản của Tàu và Nga như nhiều người đă ngộ nhận.  Thật vậy, tuyệt đại đa số những nhà nghiên cứu về chiến tranh Việt Nam đều công nhận rằng thuyết Domino của Mỹ là sai, và Việt Nam không lệ thuộc Nga và Tàu như người ta thường tưởng.  Hơn nữa, khối Cộng Sản không phải là thống nhất, đoàn kết muôn người như một và lư tưởng Cộng Sản của những quốc gia bị áp bức dưới chế độ thực dân mỗi nước một khác và chủ đích áp dụng là để giải phóng quốc gia.  Trong cuộc chiến 30 năm, từ 1945 đến 1975, Việt Nam chỉ ở trong thế bắt buộc để tự vệ trong mục đích giành độc lập và thống nhất cho nước nhà mà tôi tin rằng tuyệt đại đa số người dân Việt khao khát, lẽ dĩ nhiên không thể không có sự trợ giúp ở bên ngoài, từ các nước bạn.  Nhiều sử gia đă cho rằng chính Mỹ đă đẩy ông Hồ Chí Minh hẳn về phía Cộng Sản, v́ ông Hồ Chí Minh không có con đường nào khác để thực hiện hoài băo giải phóng đất nước, giành độc lập và thống nhất cho nước nhà.

Tôi nghĩ tôi có thể ngưng tại đây được rồi.  Viết về một cuộc chiến 30 năm trên đất nước mà chỉ viết có vậy thật quả là quá thiếu sót, nhưng trong khuôn khổ một bài viết thuộc loại rất hạn chế này, viết như vậy kể ra cũng đă quá dài rồi.  Tôi tự biết, rất có thể tôi đă “lội ngược ḍng” truyền thông hải ngoại, nhưng với tinh thần khoa học tôn trọng sự thực, dù có đau ḷng cách mấy tôi cũng không thể bán rẻ lương tâm để tự dối ḷng viết lên những điều mà tôi biết rằng sai.

Như chúng ta đă biết, cuộc can thiệp của Mỹ, hay nói đúng hơn là cuộc xâm lăng của Mỹ, vào Việt Nam, đă gây nên một cuộc chiến tàn khốc trên khắp đất nước, thực chất là một sự sai lầm căn bản và phi luân.  Một số nhỏ người Mỹ, và đa số người Việt thuộc chế độ cũ, vẫn cho rằng sự can thiệp của Mỹ bắt nguồn từ một ư định tốt. Nhưng như trên tôi đă chứng minh là điều này không thực, dùng ngay tài liệu của Ngũ Giác Đài và của các bậc trí thức cũng như các bậc lănh đạo tôn giáo có uy tín trên nước Mỹ.  Ngay cả cựu bộ trưởng Quốc Pḥng Robert McNamara cũng phải thừa nhận cuộc chiến Việt Nam là một sự sai lầm của Mỹ.

Như vậy, mọi lư luận dựa trên những “nếu”, những “tại v́” dùng để biện minh cho cuộc xâm lăng của Mỹ vào Việt Nam đều trở thành vô giá trị.  Để kết luận, tôi xin dịch một đoạn trong trang 209 của một cựu quân nhân Mỹ trong cuốn Nh́n Lại Việt Nam: Những Bài Học Từ Một Cuộc Chiến (Vietnam Reconsidered: Lessons From A War, Edited by Harrison E, Salisbury, Harper & Row, Publishers, New York, 1984,), một cuốn sách gồm rất nhiều tác giả với những quan điểm về mọi khía cạnh của cuộc chiến.  Tôi hi vọng đoạn này sẽ giúp chúng ta hiểu thực chất cuộc chiến ở miền Nam và tại sao Mỹ không thắng được ở Việt Nam:

Sau khi được lệnh tấn công vào một làng qua một ruộng lúa, sau đây là những điều viết lại của một binh sĩ Mỹ đă tham dự cuộc tấn công:

“Trong làng chỉ có vài dân làng và vài gia súc.  Một người đàn bà đang kêu khóc và nguyền rủa chúng tôi khi chúng tôi đi qua.  Tôi không hiểu bà ta nói cái ǵ.  Không phải là những lời khen tặng.  Tại sao bà ta lại hét vào mặt tôi?  Tôi đến từ mười sáu ngàn cây số, đi trong mưa, mưa rầm, sức nóng vùng nhiệt đới, cánh đồng lúa, sông ng̣i, lội bùn đến hông, ngă lên ngă xuống, bị mọi thứ sâu bọ cắn, luôn luôn mệt mỏi, bị tiêu chảy, sống bằng thức ăn mà tôi không cho cả chó ăn, bị bắn, phục kích, bị ném lựu đạn v..v.. để giải thoát bà ta – mà bà ta đang đứng kia nhổ vào mặt tôi và nguyền rủa tôi?  Một tiếng nói th́ thầm trong óc tôi.  Nó nói rằng: “Này, ngươi, người đàn bà này cóc cần biết là ngươi cao quư như thế nào khi đến từ ngàn dậm để giải thoát bà ta khỏi Cộng sản; tất cả bà ta biết là nhà ngươi, hay là người nào đó giống ngươi, vừa mới đốt nhà bà ta.  Nhà ngươi có thể gọi đó chỉ là cái nhà tranh và cười v́ nó không có cửa, nhưng đó là nhà của bà ta và nó vừa bị đốt cháy, bất kể là v́ những lư do cao quư nào.  Đó là tại sao bà ta đang nguyền rủa nhà ngươi cũng như tổ tiên ba đời nhà ngươi.  V́ chính ngươi, chứ không phải là những người Cộng sản, vừa mới đốt nhà bà ta và hủy diệt tất cả những ǵ đáng quư trong đời của bà ta.  Về vấn đề nhà không có cửa, bà ta tiến bộ hơn các ngươi nhiều, điều mà có thể nhà ngươi không bao giờ biết được.  Bà ta có một xă hội mà nhà không cần đến cửa, đừng nói đến một lô những khóa cửa, đối với cái xă hội cao quư của nhà ngươi.  Đúng vậy, đồ ăn mày, nhà ngươi nghĩ rằng nhà ngươi quá văn minh đi; nhà ngươi nghĩ rằng nhà ngươi đă làm nhiều để giúp những dân nghèo, những dân man rợ ngu dốt này.  Có thể trong một ngàn năm nữa, nếu xă hội của nhà ngươi c̣n tồn tại, nó sẽ tiến hóa đến mức nó có thể sống không sợ hăi để đến nỗi phải khóa cửa.  Và rồi sau một ngàn năm nữa, nó sẽ tiến tới độ nhà không cần cửa.  Hăy chịu khó để th́ giờ nghĩ về điều đó đi, đồ cứt chim”

(There were only a few villagers and some domesticated animals.. A woman was screaming and cursing at us as we filed through the village.  I do not know for sure what she was saying.  It was not complimentary.  Why is she yelling at me?  I com ten thousand miles, march in the rain, monsoons, tropical sun, rice paddies, rivers, hip-deep in slime, tripping over vines, falling over dikes, being bitten by uncounted species of bugs, always tired, getting diarrhea, living on crap I wouldn’t have given a dog, getting shot at, ambushed, hand grenaded...to save her – and she is going to stand there and spit and curse at me?  A voice in the back of my head started speaking softly, very softly.  It was saying: “Hey, man, this woman doesn’t care how noble you are from coming all this way to save her from the communists; all she knows is that you or someone like yoi just set her house on fire.  You may call it a hooch and laugh because it dosen’t have a door, but it is her house and it has just been torched, for whatever noble reasons.  That’s why this woman is cursing you and all your ancestors.  Because you, and not her evil communist, just Zippoed her home and destroyed all the things valuable in her life.  As far as having no door goes, she is so far ahead of you, you will probably never know.  She has a society that does not need a door, let alone a series of locks on the door, as opposed to the noble society you come from.  That’s right, asshole, you thought you were so civilized, you thought you were going to do so much for these poor, ignorant savages.  Maybe in a thousand years, if your society lasts that long, it will have evolved to the point where it can live without the fear that causes people to put locks on doors.  And then after another thousand years, it will get to the point where even the doors won’t be necessary.  Think about that for a while, shitbird.”)